فعالان فضای مجازی در یک نشست هم اندیشی با بررسی کارنامه فعالیت شبکه آموزشی شاد، انحصارگری آموزش و پرورش در این عرصه و نیز مشکلات زیرساخت های ارتباطی این شبکه را مورد انتقاد قرار دادند.
به گزارش روش سئو به نقل از مهر، سی وهفتمین محفل هم افزایی فعالان فضای مجازی پاک این هفته به موضوع نقص های اجرای شبکه آموزش دانش آموزان با محوریت بررسی مشکلات موجود بر سر راه استفاده کارآمد همه دانش آموزان از «شاد» اختصاص یافت. فعالان فضای مجازی با برشمردن نقایص مربوط به شبکه «شاد» به سبب آنکه این شبکه بجای پلت فرم آموزش مجازی از یک پلت فرم پیام رسانی بهره می برد، تاکید نمودند که با وجود همه مشکلات، «مجموعه جامعه فنی و فرهنگی، این اعتقاد را دارد که با وجود همه نقص ها، شبکه شاد می تواند در نظام آموزش کشور اثرگذار باشد و باید پشتیبانی شود.» آموزش و پرورش آمادگی لازم برای ورود به فضای مجازی را نداشت محمدحسین انتظاری، پژوهشگر سیاستگذاری فضای مجازی در این جلسه با اشاره به اینکه قبل از کرونا درباره آموزش مجازی در کشور، نگاه لوکس و مکمل وجود داشت، افزود: کرونا موجب شد که به آموزش مجازی توجه ویژه شود. وی با اعلان اینکه سال قبل وزارت ارتباطات تفاهمنامه ای با وزارت آموزش و پرورش منعقد کرد و قرار بود تا انتهای آن سال دسترسی را برای همه مدارس ایجاد و مدارس را هوشمند کند، اظهار داشت: همان زمان انتقادات جدی به این مساله وارد شد که اصلاً تعریف هوشمند سازی مدارس چیست نهایتاً آنچه که عنوان شد این بود که یک دسترسی به مدارس برای اینترنت داده شود. قرار بود تا انتهای سال ۹۸ این وعده اجرائی شود اما هنوز هم می بینیم که بسیاری از مدارس مشکل دارند و عملاً آن تفاهمنامه به اجرا نرسید و حتی با فشار کرونا هنوز هم خیلی جاها با مشکل مواجهند. انتظاری با اشاره به اینکه تمامی کم کاری های دولتی با شیوع ویروس کرونا عیان شد، افزود: کرونا موجب شد که بسیاری از دستگاهها نشان دهند که آمادگی ورود به عصر فضای مجازی را ندارند. برای مثال وزارت آموزش و پرورش نشان داد که آمادگی لازم را برای ورود به فضای مجازی نداشته است. مشکل اصلی این است که آموزش و پرورش اقتضاعات حوزه فضای مجازی را درست متوجه نشده است. با وجود اینکه برای انتقال آموزش از فضای حقیقی به فضای مجازی، باید روش ها تغییر یابد اما آموزش و پرورش اهتمام کرده است که نگاه سلسه مراتبی و سنتی خودش در فضای حقیقی را عیناً در فضای مجازی بازتولید کند و بسیاری از ایراداتی که الان در آموزش مجازی با آن مواجه هستیم، به سبب همین نگاه است. وی با اعلان اینکه وزارت آموزش و پرورش، «شاد» را در دل خودش و با مالکیت خودش ایجاد کرد، اظهار داشت: قبل از این قرار بود برای آموزش مجازی از سایر پیام رسان های بومی نیز استفاده شود، اما همه پیام رسان ها کنار گذاشته شدند و «شاد» به صورت انحصاری در دل آموزش وپرورش رشد پیدا کرد. ایجاد شبه انحصار در نظام آموزش مجازی کشور این پژوهشگر فضای مجازی با تاکید بر اینکه این نگاه تصدی گرانه از قدیم در آموزش و پرورش وجود داشته است، افزود: به سبب این رویکرد، حتی در خارج از مدارس نیز آموزش الکترونیک، هیچ گاه وضعیت مناسبی پیدا نکرد؛ چونکه آموزش و پرورش به دنبال حفظ تصدی گری خود بود و بنا بر این در مقابل توزیع نرم افزارهایی که از این وزارتخانه مجوز می گرفتند، مقاومت می کرد. انتظاری افزود: متأسفانه پرونده وزارت آموزش و پرورش در حوزه آموزش مجازی همیشه با یک رویکرد سنتی و نامناسب همراه بوده است، اظهار داشت: الان نیز این رویکرد امتداد پیدا کرده و منجر به ایجاد شبه انحصاری در زمینه آموزش مجازی با «شاد» شده است. بنا بر این امتیازات ویژه ای همچون ترافیک رایگان برای این شبکه تعریف شده که بازی نامتوازنی را میان «شاد» و سایر بازیگران این حوزه به وجود آورده است. وی خیلی از ناکارآمدی ها و ایرادات و انتقاداتی که «شاد» با آن مواجه می باشد را مربوط به این انحصار دانست و اشاره کرد: اگر اجازه می دادیم در این حوزه، دیگران هم وارد شوند و نوآوری و ارائه خدمات داشته باشند و آموزش و پرورش نیز تنها نقش تنظیم گر داشت، شاهد ایجاد یک رقابت سالم در حوزه آموزش مجازی کشور بودیم. این پژوهشگر اظهار داشت: کرونا فرصتی ایجاد کرد که ما رویکردهای سنتی را اصلاح نماییم اما در آموزش و پرورش این اتفاق نیافتاد و رویکرد سنتی به جد ادامه یافت. آموزش مجازی می توانست نقطه عطف در آموزش و پرورش باشد اگر این وزارتخانه در نقش یک تنظیم گر به بازیگران مختلف مجوز می داد و یک رقابت سالم ایجاد می کرد. وی با اشاره به دفاع آموزش و پرورش از این تصمیم باتوجه به مدت زمان محدود برای ارائه یک سیستم قوی و همکاری با یک اپراتور برای پشتیبانی آن، اظهار داشت: پیام رسان های داخلی معتقدند که توانایی پشتیبانی از درخواست های آموزش مجازی را داشتند و در صورتیکه به آنها مجوز داده می شد، فضا برای ارائه خدمات گشایش یافته و ارائه خدمات تقویت می شد. اما وزارت آموزش و پرورش با قرارداد ۱۵ ساله که با پیمانکار «شاد» بست، نقش تنظیم گری خودرا از بین برد. بگفته انتظاری، زیرساخت اصلی شبکه «شاد»، یک زیرساخت پیام رسانی و نه آموزش مجازی است. این درحالی است که استارت آپ های زیادی با محوریت آموزش در کشور وجود دارد که می شد در آموزش مجازی به آنها باز داد و آنها را فعال کرد. در این صورت شاهد نقش تنظیم گری وزارت آموزش و پرورش و ایجاد عدالت آموزشی و رقابت سالم در این عرصه بودیم. لزوم تقویت استقلال و حاکمیت آموزش کشور محمدمهدی حبیبی عضو هیئت مدیره جمعیت توسعه گران فضای مجازی پاک نیز در این جلسه اظهار داشت: ما اگر بتوانیم پلتفرمی مانند «شاد» را به نحوی جلو ببریم که یکی از پلت فرم های قوی کشور باشد، بخش خوبی از استقلال و حاکمیت آموزش کشور در اختیار خودمان خواهد بود. وی با هشدار درباب برخی اقدامات از طرف عده ای برای ارائه بورس تحصیلی خارج از کشور به دانش آموزان دبیرستانی به صورت آنلاین، اظهار داشت: باید به این موضوعات بیشتر توجه گردد. حبیبی با اشاره به حضور بیش از ۱۲ میلیون دانش آموز بر بستر آموزش مجازی «شاد» اظهار داشت: باید ایرادات این شبکه به صورت واقعی حل شود. چونکه ما این شبکه را یکی از المان های قدرت در فضای مجازی می دانیم. وی با اشاره به انتقادی که به شبکه «شاد» می شود، افزود: موضوع این است که ریشه «شاد» پیام رسان بوده و شبکه آموزشی نیست و تاکید بر این است که اگر قرار بود انحصاری هم در این عرصه اتفاق بیافتد، بهتر بود که بوسیله یک پلت فرم در حوزه آموزش مجازی انجام می شد. این فعال فضای مجازی با اعلان اینکه البته گام آموزش و پرورش برای فراهم کردن این زیرساخت برای این حجم استفاده از آموزش مجازی، جای تقدیر دارد، اظهار داشت: اگر بستر «شاد» نبود الان دانش آموزان باید بجای اینکه بستر بومی از شبکه های خارجی استفاده می کردند. وی پیام رسان ها را طلایه داران استقلال فضای مجازی کشور عنوان نمود و اضافه کرد: برخی حتی دنبال این بودند که شاد نباشد و بروند دنبال واتساپ و اینستاگرام و تاکیدشان این بود که همه چیز را خارجی ها انجام دهند. هنوز هم به دنبال این هستند که بگویند دیدید پروژه های داخلی شکست خورد و ما نمی توانیم این بخش را توسعه دهیم اما ما افتخار می نماییم به همه کدنویسان و برنامه نویسان کشورمان و تاکیدمان این است که باید موانع این پروژه برطرف شود. «شاد» پاسخ به مقتضیات بود و نه به مطلوبات رسول جلیلی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی نیز در این جلسه با تاکید بر اینکه «شاد» پاسخ به مقتضیات بوده و نه پاسخ به مطلوبات، افزود: اگر شاد نبود بجای این امکانات نسبی که دانش آموزان الان در اختیار دارند باید از تلگرام، واتساپ و اینستاگرام استفاده می شد. این ۳ شبکه از نظر فنی شاید بهتر باشند اما نامطلوب تر نیز هستند. وی با اعلان اینکه باید از وزیر آموزش پرورش برای بنیانگذاری «شاد» قدردانی نمود، اضافه کرد: وزرای گذشته ظرف ۹ سال اخیر این کار را انجام ندادند. البته یک بحث هم مربوط به کیفی بودن و مشکلات این شبکه است که بحث دیگری است. اما اصل بنای «شاد» کار درستی بود. بگفته جلیلی، اینکه معماری شبکه «شاد» متمرکز است، یکی از اشکالات این شبکه است، چونکه معماری متمرکز به درد این شبکه نمی خورد و بهتر است که یک سامانه با معماری کاملاً توزیع شده، دراین زمینه اجرا می شد. از طرف دیگر، وزارت آموزش و پرورش باید از سایر پیام رسان های داخلی بخواهد به این پلت فرم سرویس دهند و پیام رسان های بومی هم خودشان را از این طریق معرفی کنند. دغدغه فرهنگیان در «شاد» سید مهدی خزائی، فعال فرهنگی نیز در این جلسه، توجه به آموزش مجازی را برای ارتقای کیفیت و عدالت آموزشی یک ضرورت اساسی عنوان نمود و اظهار داشت: در کارنامه «شاد» آنچه که واضح است این است که با وجود گام هایی که برداشته شده اما موفقیت های چندانی حاصل نشده است. وی با اعلان اینکه «شاد» را به هیچ عنوان نمی توان یک پلت فرم آموزشی (LMS) دانست، اظهار داشت: این شبکه یک تصویری از ارائه خدمات است که باتوجه به مقتضیات زمان پاسخگوی جمع کثیری از دانش آموزان است. خزائی با اشاره به اینکه این شبکه در حوزه عدالت آموزشی نیز موفق نبود، اشاره کرد: مدارس و مناطقی که به منابع مالی بهتری دسترسی دارند از شبکه ها و بسترهای دیگری به جز شاد استفاده می نمایند و مناطق کمتر برخورد به ناچار از پلت فرم «شاد» با کیفیت پایین تر بهره می برند. وی با اشاره به بررسی سامانه «شاد» و حدود اختلالات فنی در آن از دیدگاه دانش آموزان و معلمان و مدیران اظهار داشت: اینکه «شاد» یک پیام رسان است و یا یک بستر آموزشی سوالی است که آموزش و پرورش هم پاسخ آنرا نمی داند. وزارت آموزش و پرورش «شاد» را «شبکه اجتماعی دانش آموزان» معرفی می کند و دست اندرکاران «شاد»، آنرا «شبکه آموزشی دانش آموزان» می دانند و این دوگانگی در جهت گیری است. اینکه این شبکه را یک بستر اجتماعی پیام رسانی بدانیم با آنکه آنرا یک شبکه آموزشی بنابر اهداف آموزشی، بدانیم دو رویکرد متفوات و در نقطه مقابل هم است. مشکلات فنی «شاد» چیست این فعال فرهنگی مشکلات فنی بر اساس تجارت زیسته در بستر «شاد» را سرعت پایین شبکه خصوصاً در زمان آپلود فایل ها عنوان نمود و اظهار داشت: تعداد کندی های شبکه بیش از سایر شبکه ها است و مکانیزم عضویت در این شبکه نیز جای سوال دارد. چرا هرکس که دوست داشته باشد می تواند عضو این شبکه شود، این امنیت شبکه را با مشکل روبرو می کند. وی اظهار داشت: در این شبکه مدیران ابزاری برای کنترل و نظارت آموزشی ندارند؛ هیچ جایگاهی برای کادر آموزش درنظر گرفته نشده است و نبود نسخه IOS و عدم امکان جستجوی مطالب گروه و نبود جریان تعاملی از دیگر مشکلات این شبکه است. خزائی با اشاره به نبود ابزار برای ارائه بازخورد به تکالیف دانش آموزان در این شبکه اضافه کرد: تماسهای صوتی و تصویری پس از گذشت ۱۷ دقیقه در شاد گرفتار مشکل می شود و این شبکه محتوای غنی ندارد. وی اظهار داشت: آمار غیررسمی از نرخ حضور دانش آموزان در «شاد» برای بالاترین حضور ۷۵ درصد و برای پایین ترین فعالیت ۲۹ درصد است که مربوط به استان سیستان و بلوچستان می شود. این فعال فرهنگی اشاره کرد: با وجود همه مشکلات این سامانه ما معتقدیم که اگر دانش آموزی بخواهد یاد بگیرد، یاد می گیرد و جامعه فرهنگی، این اعتقاد را دارد با وجود همه نقص ها، شاد می تواند اثرگدار باشد و باید پشتیبانی شود. وزارت ارتباطات، زیرساخت های شاد را به درستی تامین نکرد در این جلسه مهدی امیری کارشناس فضای مجازی نیز با اشاره به مشکلات «شاد» اظهار داشت: تجربه شبکه «شاد» در همان خدمات پایه نشان داد که سیستم بعضاً گرفتار مشکل می شود و دانش آموزان ناچار به پلت فرم های دیگر خارجی مراجعه می کنند. وی ادامه داد: در شاد خدمات آپلود و دانلود فایل تکست گرفتار مشکل می شود و در پیک ترافیک گرفتار مشکل می شود. امیری با اعلان اینکه البته ما هیچ گاه تجربه شاد را نداشتیم، اظهار داشت: تا حالا هیچ گاه مصرف پهنای باندی به این اندازه را به صورت همزمان تجربه نکردیم. نمودارهای پیک مصرف کاربران نیز نشان میدهد که دولت یا نهادهایی که وظیفه تامین زیرساخت های ارتباطی را داشتند، یک روال عادی را پیش گرفتند و یک امکانات فوق العاده ای برای این شبکه فراهم نکردند. وی اظهار داشت: سرمایه گذاری در شاد بی نظیر است و این سرمایه گذاری قابل مقایسه با سرمایه گذاری دولت برای پشتیبانی از پیام رسان های بومی، نیست. بگفته وی، این تحول بنیادی اگر تقویت شود، ما مطمئن هستیم به جاهای خوبی در این عرصه می رسیم. این فعال فضای مجازی اظهار داشت: ما خیلی وقت ها در انتقاد داخلی ها، گرفتار افراط می شویم و موجب می شود تیم پشتیبانی کننده ضربه بخورد و علاوه بر آن فضای مسمومی ایجاد می شود. باید در کنار پیشنهادات بهادار ای که برای توسعه شاد داریم، حواسمان باشد چه چیزی را مقایسه می نماییم و تعصب نسبت به تولید داخل را رعایت نماییم. در عین حال که حواسمان به رشد و ارتقای کیفی آن باشد. سند ۲۰۳۰ از سند ۱۴۱۰ پیشی گرفت پرهام فرهنگ وصال کارشناس حقوق تجارت بین الملل نیز در این جلسه با تاکید بر اینکه باید تکلیف اپلیکیشن «شاد» بعنوان یک پیام رسان یا یک بستر آموزشی مشخص شود، نسبت به سند توسعه ۲۰۳۰ هشدار داد و اظهار داشت: ۵ روز پیش یونسکو برای پیشبرد سند ۲۰۳۰، آموزش رایگان بدون مرز گذاشت. این سند در حال پیشروی است اما سند توسعه آموزش ۱۴۱۰ ما اصلاً دیده نمی گردد و ما دراین زمینه خیلی عقب هستیم. وی با اشاره به اینکه علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد، افزود: شاید الان متوجه نباشیم اما چشم روی هم بگذاریم تا ۱۰ سال دیگر، عمق فاجعه در نظام آموزشی را خواهیم دید. بنا بر این بهتر است که مسئولان نگاه دقیق تری در این عرصه داشته باشند. در این جلسه از مسئولان شبکه شاد هم دعوت شده بود که به رغم هماهنگی ها، در این نشست حضور نیافتند.
