به گزارش روش سئو کلیدواژه همه سخنان رهبری درباره فضای مجازی، قوی شدن مردم و مصون ماندن آنها در این فضاست. اهمیت مدیریت فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان بسیار مهم تر از سایر گروه های سنی است.
به گزارش روش سئو به نقل از مهر، کیهان نوشت: «امروز دشمنان از لحاظ فضای مجازی، دارند برنامه ریزی می کنند به جهت اینکه از این طریق به کشور ضربه بزنند… از لحاظ فضای مجازی آرایش جنگی گرفته؛ در مقابل این دشمنی که آرایش جنگی در مقابل ملّت ایران گرفته، ملّت ایران بایستی آرایش مناسب بگیرد، باید خودش را آماده کند در همه بخش های مختلف… قوی ترینِ کشورها، دراین زمینه ها در [فضای مجازی] خطّ قرمز دارند؛ راه نمی دهند؛ بسیاری از بخش های فضای مجازی اعزام شده از طرف آمریکا و دستگاه های پشت سر و پشت صحنه این قضیّه را راه نمی دهند؛ کنترل می کنند. ما هم باید کنترل کنیم؛ این کنترل کردن معنایش این نیست که ما ملّت را از فضای مجازی محروم نماییم.»
آنچه خواندید، بخش هایی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره اهمیت مدیریت فضای مجازی است.
کلیدواژه همه سخنان رهبری درباره فضای مجازی، قوی شدن مردم و مصون ماندن آنها در این فضاست. اهمیت مدیریت فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان بسیار مهم تر از سایر گروه های سنی است. هر تاثیر مخربی که فضای مجازی برای بزرگسالان و افراد پخته داشته باشد این تاثیر تخریبی روی کودکان ده ها برابر است. سوال بسیار مهم این است که چگونه می توان بدون محروم سازی کودکان از استفاده از فضای مجازی، آنها را در این فضا نه فقط از صدمه پذیری دور نگه داشت بلکه مقاوم هم کرد؟
یعنی باید کاری کرد که کودکان ما ضمن حضور در شبکه های اجتماعی و استفاده از امکانات و مواهب این فضا چه برای تحصیل و چه برای تفریح، نه فقط حملاتی مثل انتشار کلیپ ها یا بازی های مستهجن را رد کنند، بلکه خودشان به کاربری برای تولید محتوای خوب و فرهیخته در این فضا تبدیل شوند.
هر چند که مسئولیت اصلی در زمینه کنترل حضور کودکان در فضای مجازی، متوجه نهادهای حاکمیتی همچون دولت (به ویژه وزارت ارتباطات)، مجلس شورای اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضای مجازی و… است. اما نمی توان معطل تصمیمات و تصویبات این نهادها ماند و کار فرهنگی و رسانه ای برای «قوی شدن فرهنگی کودکان و نوجوانان» را فراموش کرد. چون به هر حال، هر چقدر هم محدودیت و ممنوعیت در فضای مجازی اعمال شود، در صورت تضعیف فرهنگی نسل جدید، آنها در برخورد با هجوم و نفوذ فرهنگی در هر زمینه ای، صدمه می بینند. پس درکنار حفاظت از حقوق کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و اقدامات سلبی از طرف نهادهای مربوطه، باید اقدامات ایجابی و تولید محتوا و مدیریت استفاده از اینترنت و دنیای مجازی برای نونهالان هم فرهنگ سازی شود.
جای خالی سرگرم سازی راهبردی
یکی از ابزارهای مهم برای اعتلای فکری و فرهنگی کودکان «سرگرم سازی راهبردی» است. یعنی نوعی از تفریح و بازی برای بچه ها که بطور غیرمستقیم، ساختار شخصیتی و اعتقادی خاصی را به آنها ببخشد. در کشورهای صاحب صنعت سرگرم سازی قدرتمند هم این رویکرد در دستور کار است. سرگرم سازی راهبردی، اصلی ترین ابزار در جنگ نرم و نفوذ فرهنگی است. ژاپنی ها، آمریکایی ها و… سال هاست که اصلی ترین تولید کنندگان ابزارهای سرگرم کننده مانند بازی های کامپیوتری و فضای مجازی و انیمیشن و فیلم برای کودکان و نوجوانان هستند. نکته مهم این است که همه این بازی ها و محصولات سرگرم کننده، ناخودآگاه و سبک زندگی و جهان بینی بچه ها را هم هدف گرفته است و آنها را به سمت مدنظر تولیدکنندگان این محصولات سوق می دهد.
امین جواهری، کارشناس حوزه فرهنگ و رسانه و دانشجوی مقطع دکتری جامعه شناسی سیاسی، به گزارشگر کیهان می گوید: «سازندگان آثار مبتذل در فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان به جهت اینکه حرفشان را بزنند صرفا به موسیقی بسنده نمی کنند بلکه از نمادهایی برای تصویرسازی استفاده می نمایند که روی ناخودآگاه و روان بچه ها هم تاثیر می گذارد. اما در کشور ما افراد و گروه هایی که قصد کار برای کودکان در فضای مجازی را دارند، اصلاً و اساساً کودک و نیازها و ذائقه او را نمی شناسند.»
وی می افزاید: «متأسفانه چیزی بعنوان پرورش کودکان را فراموش کرده ایم؛ ما فقط کودکان را بزرگ می نماییم، اما پرورش نمی دهیم. ما باید در حوزه کودک و نوجوان، تولید محتوای درست انجام دهیم. نمی توانیم بگوییم که تولید محتوا دراین زمینه صفر است اما بسیار محدود انجام می شود. چون از تولید محتواها در حوزه کودک و نوجوان حمایت نمی گردد. بنیاد فارابی که یکی از مسئولیت هایش تولید فیلم کودک و نوجوان است، بیشتر دنبال فروش خوب است و گرفتار مباحث تجاری شده درحالی که باید نگاه پرورشی جدی گرفته شود.»
این کارشناس رسانه به اهمیت خانواده در قوی سازی کودکان در فضای مجازی اشاره می کند و توضیح می دهد: «قطعا مهم ترین محل برای پرورش کودکان در خانواده است؛ در خانواده هم امروز ناچار برای انجام امور مدرسه و تحصیل ۹۰ درصد بچه ها گوشی هوشمند دارند. پدر و مادرها هر روز با حجم زیاد بی اخلاقی ضد فرزندانشان در فضای مجازی مواجه می شوند. اما هنوز مشخص نیست که این خانواده بر طبق چه ساز و کاری باید استفاده فرزندانشان از گوشیهای هوشمند را برنامه ریزی کنند. بدون تردید شیوه درست، مدیریت است نه کنترل که با آموزش صحیح اتفاق می افتد. ما هم به جهت اینکه به پدر و مادر بگوییم چگونه مدیریت کنند به عبارات کلیشه ای بسنده کردیم. تکلیف من پدر و مادر در زمینه مدیریت فرزندان در فضای مجازی هنوز مشخص نیست. اینجاست که جای خالی یک کارگروه برای پدر و مادرها محسوس است.»
جواهری اضافه می کند: «متاسفانه ما جایگزینی در مقابل آثار مبتذل نداریم که در اختیار کودکان قرار دهیم. ما محتوای جدید نداریم. یکی از بزرگ ترین مشکلات ما در ایران، جدی نگرفتن علوم انسانی و پژوهش و پژوهشگران این عرصه است. باید کارگروه علوم انسانی در تولیدات فضای مجازی راه اندازی شود و اعضای این کارگروه، خصوصیت های تولید محتوای مورد نیاز جامعه ایران را استخراج کنند.»
او بیان می کند: «محتوای مورد نیاز امروز کودکان ما در آثار سرگرم کننده، اول آموزش همدلی، اتحاد، عشق به همنوع و انسانیت است و بعد باید عرق ملی و سبک زندگی آموزش داده شود! بطور مثال، فیلم «خورشید» مجید مجیدی تازه ترین فیلم کودک و نوجوان است که درحال نمایش است اما حرف تازه ای برای بچه ها ندارد. متأسفانه ما هیچ أثری که بعنوان الگوی محتوایی به پدر و مادرها معرفی نماییم تا دراختیار فرزندان خود قرار دهند، نداریم.»
جواهری همین طور درباره دیگر نکاتی که نقش مؤثری در تربیت و قوی سازی کودکان در زندگی شان دارد هم می گوید: «باید در بعضی بازی های کودکان تجدید نظر نماییم. مثل بازی مسابقه به جهت اینکه هر که سریع تر روی صندلی بنشیند که از همان ابتدا به بچه آموزش منفعت طلبی می دهد. تعدادی از واژه هایی که پدر و مادرها به فرزندانشان می گویند، مفاهیم خاصی را در آنها نهادینه می سازد. عموم پدر و مادرها دختران خودشان را در کودکی با واژه هایی چون پرنسس، خوشگل، زیبا و… مخاطب قرار می دهند. همین واژه ها مفاهیمی را در ذهن دختر ایجاد می کنند که در بزرگسالی او را به سمت برخورداری از خصوصیت های ظاهری می برد که نتیجه اش، افزایش سرسام آور جراحی زیبایی و نگاه جنسی دختر به خودش و پسر به اوست. اگر پدر و مادرها در کودکی، دخترهای خودشان را با واژه هایی چون «دختر شجاع من»، «دختر ورزشکار من»،
«دختر باهوش من» و… توصیف کنند و خطاب قرار دهند، این کودکان در زندگی بزرگسالی شأن به نتایج متفاوتی می رسند.»
چند راه حل ساده برای مدیریت کودکان در فضای مجازی
یک کارشناس فضای مجازی، چند راه حل ساده را برای کنترل و مدیریت کودکان در فضای مجازی به خانواده ها پیشنهاد می دهد.
دکتر عبدالحسین کلانتری، سرپرست پژوهشگاه فضای مجازی، در گفت و گو با پایگاه اطلاع رسانی KHAMENEI.IR می گوید: «بدون شک نمی توان کودکان و نوجوانان را به شکل کامل از این فضا دور نگه داشت و اینترنت را تبدیل به یک حریم ممنوعه برای آنها کرد. زندگی کودکان با میزان و کیفیت آموزشی که دریافت می کنند، بطور مستقیم ارتباط دارد و فضای مجازی امروزه به یکی از مهم ترین مراکز آموزش کودکان تبدیل گشته است. والدین می توانند اقدامات مراقبتی خودرا در دوران جدید به شکل مستقیم و غیرمستقیم انجام دهند. آنها باید به شکل منظم بر فعالیت فرزندان خود در فضای مجازی نظارت کنند و درباب مسائلی که برای آنها پیش می آید، با آنها گفت و گو کنند و میزان مصرف دیتای فرزند خودرا مدیریت کنند. بعلاوه، باتوجه به اجبار حاکمیت، پلت فرم ها باید به مسئولیت اجتماعی خود عمل نموده و ضمن رده بندی تولیدات محتوایی خود، از انواع ابزارهای منطقی و فنی، مانند افزونه های محدودکننده جست وجو، جست وجوی امن، اینترنت اختصاصی کودکان و Parental Control برای مدیریت محتوای قابل عرضه متناسب با رده بندی سنی استفاده نمایند.»
توجه به سواد رسانه ای در مدارس
برخی معتقدند که انتقال تحصیل به فضای مجازی، به دنبال تعطیلی مدارس به سبب انتشار ویروس کرونا، تهدید سلامت اخلاقی و فرهنگی بچه هاست، چون آنها در این دوران انس و نزدیکی بیشتری با این فضا دارند و احتمالاً ضریب ورود آنها به مناطق ممنوعه برای کودکان و نوجوانان افزایش می یابد. اما چگونه می توان این تهدید را به فرصت تبدیل کرد؟
محمد محمدی، کارشناس رسانه و آموزگار آموزش و پرورش به گزارشگر روزنامه کیهان می گوید: «در وضعیت کنونی که به سبب لزوم آموزش های غیر حضوری از حضور میلیونی دانش آموزان در فضای مجازی گریزی نیست، بنظر می رسد تنها راه حل باقیمانده در مصون سازی کودکان و دانش آموزان از جنبه های مخاطره آمیز این محیط، آگاهی بخشی و تقویت سواد رسانه ای است. در این مورد هم والدین و هم دانش آموزان نیازمند آموزش ها و اطلاع رسانی های مستمر هستند. هرچند راه اندازی شبکه شاد در این مورد بسیار بموقع و مؤثر بود، با این وجود صرفا شاهد آموزش دروس مختلف مدرسه در فضای مجازی هستیم و نسبت به شناخت ماهیت شبکه های اجتماعی و فضای مجازی تقریباً هیچ آموزش جدی و فراگیری صورت نگرفته است. در جهت رسیدن به این هدف، ما به شدت نیازمند یک نگاه سیستمی و یکپارچه نه فقط در آموزش و پرورش بلکه در مدیریت کلان فرهنگی در سطح کشور هستیم بطوریکه همزمان در دو جنبه تقویت سواد رسانه ای و تولید محتوای آموزشی کارهای علمی صورت پذیرد.»
وی می افزاید: «در ارتباط با سواد رسانه ای آگاه سازی نسبت به وجود میلیون ها اکانت فیک (دروغین) در شبکه های اجتماعی، سوءاستفاده از کودکان در فضای مجازی، عرضه آمارها از حجم عظیم پرونده ها و شکایت های حقوقی و کیفری و همین طور روشنگری در ارتباط با ماهیت غیر علمی و غیر تربیتی برخی از پیام ها و محتواها می تواند بسیار مفید و مؤثر باشد.»
این معلم و نویسنده همین طور پیشنهاد می دهد: «به دلیل صدمه های جسمی استفاده بیش از اندازه معمول از تلفن همراه پیشنهاد می کنم که دانش آموزان با ارجاع و راهنمایی معلمین قسمتی از زمان کلاس را صرف مطالعه مطالب و انجام تمرین های کتاب درسی نمایند و کل زمان کلاس صرف نگاه کردن و مطالعه مطالب ارسالی در گوشی نباشد. با اینکار هم صدمه های استفاده از تلفن همراه کمتر خواهد شد و هم دانش آموزان مشارکت فعال تری در یادگیری خواهند داشت و آموزش هم فعالیتی یک طرفه نخواهد بود.»
