یادداشت؛ متاورس سبک زندگی و هویت جوامع بشری را تغییر می دهد

به گزارش روش سئو یک مدرس دانشگاه اعتقاد دارد که متاورس یک حقیقت اجتناب ناپذیر است و این پدیده می تواند در آینده فرهنگ جهانی و فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جوامع بشری را بازآفرینی کند.
به گزارش روش سئو به نقل از مهر، دکتر حسن ربیعی* در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است خاستگاه پدیده جدید متاورس را بررسی نموده و به این سؤال پاسخ می دهد که متاورس چیست و مقرر است چه اتفاقات و رویدادهای جدیدی در زندگی بشر ایجاد کند؟ در این یادداشت آمده است: امروزه عموم مردم کم و بیش با واژه متاورس (فرا جهان)، اهمیت آن، خصوصیت ها، کاربردها و لزوم های آن آشنا هستند. اما متاورس چیست و مقرر است چه اتفاقات و رویدادهای جدیدی در زندگی بشر ایجاد کند؟ اساساً در عصر کنونی که به قول پروفسور علی اکبر جلالی «عصر مجازی» نامیده می شود، فناوری ها به سرعت به دنبال نوآوری بوده و متاورس هم بخشی از روند فناورانه و به شکلی از جنس فناوری های تغییر روندی در عصر کنونی است. متاورس از دو کلمه یونانی Meta به مفهوم فراتر و کلمه انگلیسی Universe به معنای جهان تشکیل شده است و امروز معنای متاورس را با عنوان «فراتر از جهان» ترجمه می کنند. هم اکنون تعاریف گوناگونی برای متاورس وجود دارد که به چند نمونه آن اشاره می کنم. الف – تعاریف ۱ – متاورس یک محیط دیجیتال سه بعدی و یک فضای مجازی اشتراکی است که تلفیقی از دنیای فیزیکی با دنیای مجازی در بستر اینترنت و تکنولوژیهای جدید شمرده می شود. ۲ – متاورس گام بعدی تکامل و توالی فرضی اینترنت است که در آن حقیقت فیزیکی، حقیقت مجازی و حقیقت افزوده در یک فضای اشتراکی در هم آمیخته بوده و ما می توانیم با بهره گیری از لنزهای تماسی و عینک های AR مبادرت به گسترش و تقویت ارتباطات در دنیای اطراف خود نماییم. ۳ – متاورس یک جهان مجازی جمعی است که در آنجا میلیاردها انسان و آواتارهای شان (تصاویر سه بعدی کاربران در اینترنت) حضور دارند و مانند دنیای واقعی درحال زندگی، تفریح، خرید و فروش، آموزش و…. هستند. تصور من این است متاورس شبکه گسترده ای از شبیه سازی های پایدار در بستر اینترنت است، بدین معنا که هر کدام از ما دارای یک شخصیت (آواتار) در فضای مجازی، همانند فضای فیزیکی هستیم که در آنجا دارای هویت و شخصیت مجازی می باشند و تجربیات زندگی مجازی آنها اساسا می تواند نتایج مستقیمی بر دنیای واقعی آنها داشته باشد. ب– خاستگاه متاورس ۱ – داستان سقوط برف ۱۹۹۲ واژه متاورس برای نخستین بار توسط نیل استیونسن در رمان علمی تخیلی با عنوان SnowCrash به کار رفته است که در آن انسان ها بعنوان آواتارها با همدیگر و با ایجنت های نرم افزاری در یک محیط سه بعدی مجازی در ارتباط هستند. ۲ – داستان بازیکن شماره یک آماده ۲۰۱۱ بازیکن شماره یک، یک رمان علمی تخیلی است که توسط ارنست کلین نوشته شده و جهان را در سال ۲۰۴۵ به تصویر می کشد که در آن بحران انرژی و گرمایش جهانی باعث به وجود آمدن چالش های اجتماعی و اقتصادی شده و تنها مکان امن برای انسان ها، جهان متاورس است که Oasis نام دارد و راه دسترسی به آن هدست های حقیقت مجازی و دست کش های با سیم است. ۳ – متاورس، ابر پروژه مارک زاکربرگ مارک زاکربرگ بنیانگذار و مؤسس فیس بوک اعتقاد دارد متاورس یک اینترنت تجسم یافته و نسخه ارتقا یافته از اینترنت است که دیگر به آن نگاه نمی کنید بلکه آنرا تجربه خواهید کرد. وی به دنبال آن است که یک نوع تعادل بین قابلیت جستجو و دیتای موجود در جهان ایجاد کرده و این تعادل وارد زندگی انسان شده و این امکان را برای مردم جهان به وجود آورد تا با بهره گیری از تکنولوژی های نوین با همدیگر پیوند و ارتباطی عمیق به وجود آورند. ج _ انواع متاورس متاورس را به صورت کلی میتوان به دو پلت فرم تقسیم کرد؛ گروه اول ساخت یک متاورس مبتنی بر بلاکچین با بهره گیری از NFT و ارزهای دیجیتال است. پلت فرم هایی مانند Decentraland و The Sand box که به مردم اجازه می دهد قطعات زمین مجازی را خریداری و محیط های خویش را بسازند. گروه دوم متاورس، پلت فرم هایی هستند که برای تجارت، تفریح و … کاربرد دارند. مانند Roblox- Fortnite-Minecraft که در آن کاربران می توانند به بازی، رقابت و همکاری بپردازند. د – منطق متاورس فناوری متاورس یک اکوسیستم زیست بوم دارد و یک حوزه بین رشته ای است که موضوعات مختلفی به آن مرتبط است؛ متاورس مدعی خلق یک دنیای جدید معطوف به احراز کارکردها و دارایی ها برای همه مردم است. به همین دلیل منطق متاورس در چهار عنوان قابل تعریف است. ۱- محسوس سازی جهان مجازی یا به تعبیری دیگر، فیزیکی سازی فضای مجازی ۲- تبدیل ذهنیت به عینیت، خیال به حقیقت و حس به فراحس ۳- تأمین و تضمین دارایی های فردی، نهادی، ملی، منطقه ای و جهانی ۴- متراکم سازی داشته های شخصی و تعلقات نهادی ه – خصوصیت های متاورس در جولای ۲۰۲۱، وبسایت Nortonrosefulbright مقاله ای با عنوان «متاورس تکامل یک پلت فرم دیجیتال جهانی» منتشر نمود که در آن خصوصیت های مرتبط را به شرح ذیل عنوان کرده است. • غیر متمرکز بودن • حاکمیت کاربر • ماندگاری • هم زمانی و هم مکانی • اقتصاد محوری • قابلیت همکاری و – کاربردهای متاورس اساسا متاورس کاربردهای گوناگونی در زندگی بشر خواهد داشت. توانایی های بالقوه زیادی که میتوان در جهت ارتقا عملکرد و بهره وری در حوزه های مختلف از آن استفاده نمود. این قابلیت ها می تواند ما را به دنیای مجازی جذابی برده و تجربه های منحصر به فردی را برای ما به ارمغان بیاورد. برخی کاربردهایی که میتوان به آن اشاره نمود شامل موارد زیر است. • متاورس پزشکی و سلامت •متاورس علمی و آموزشی • متاورس تفریحی و سرگرمی • متاورس تجاری و خرید • متاورس فرهنگی و هنری • متاورس گردشگری متاورس نظامی ز – آینده متاورس به نظر من متاورس به سبب برخورداری از توانایی های متعدد، آینده روشنی دارد. پیشرفت متاورس روی بهبود فناوری های حقیقت مجازی متمرکز شده است که باعث غوطه ور شدن کاربران در فضای مجازی می شود. هم اکنون غول های فناوری جهان مانند متا و مایکروسافت توجه ویژه ای به این فناوری دارند؛ از تصمیمات ویژه متا برای پیشرفت در حوزه متاورس میتوان به خرید شرکتهای تولید کننده قطعات هدست های حقیقت مجازی، شرکتهای نرم افزاری فعال در حوزه حقیقت مجازی و استودیوهای بازی سازی فعال در حوزه ساخت بازی های حقیقت های مجازی اشاره نمود. شرکت Imagineoptix و شرکت Scape از این شرکت ها محسوب می شوند. مایکروسافت هم با خرید شرکت ActivisionBlizzard به قیمت ۶۸ میلیارد دلار می خواهد در زمینه استفاده از قابلیت های متاورس در حوزه بازی سازی پیشرفت کند. از طرفی دو غول تراشه سازی جهان یعنی Intel و Nvidia شرکتهای مطرح در گسترش متاورس هستند، حتی برندهای معروف لباس، کیف و کفش هم مانند Nike و Gucci و Balenciaga و Louis Vuitton هم درحال فروش لباس و کیف های الکترونیکی هستند. ح – طرح چند مسأله و پاسخ آن ۱ – با عنایت به پیشرفت فوق العاده فناوری متا در سطح جهان، آیا امروز راجع به متاورس اجماع جهانی وجود دارد؟ پاسخ به این سؤال منفی است. چون که هنوز فناوری متاورس نزد افکار عمومی در هاله ای از ابهام است، از طرفی هم شرکتهای فناوری رقیب متاورس مانند Neuralink که ایلان ماسک آنرا مدیریت می کند اعتقاد دارد آینده در اختیار متاورس نیست بلکه به نیورالینک متعلق می باشد که مبتنی بر فعالیتهای عصب شناختی است. بدین طریق که یک تراشه کوچک در مغز شما کار می گذارند و می توانید با آن به یاد گیری مشغول شوید. مثلا اگر بخواهید زبان جدیدی را یاد بگیرید، آنرا در تراشه مغز خودتان آپلود می کنید. این فناوری روی علوم شناختی و نورون های مغزی کار می کند تا مغز را متحول سازد. در این فناوری همینطور می توانید از مغزتان نسخه پشتیبان بگیرید. اینها ایده ها و آرزوهای صنعت فناوری های عصب شناختی است که رقیبی برای متاورس شمرده می شود. ۲ – آیا متاورس سبک زندگی و هویت جوامع بشری، به خصوص جامعه ایرانی را تغییر خواهد داد؟ پاسخ این سوال مثبت است. امروز ما در سبک زندگی به سبب احتیاج به تکنولوژی های نوین، گرفتار جبر تکنولوژیهای جدید هستیم. فرهنگ ایرانی ما نزدیک یک قرن است در نظام و جبر فناوری های غرب به سر می برد و هیچ گاه نتوانسته در این اکوسیستم، خود آغازگر و مولد فناوری باشد و حتی موفق شود پتانسیل های فنی استفاده و راه اندازی این تکنولوژی ها را فراهم و تکنولوژیهای جدید را در نظام زیست بوم جامعه ایرانی بازسازی، متناسب سازی و یا بومی سازی کند. من معتقدم زندگی سنتی انسان ها تغییر یافته و مفاهیم جدیدی مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و متاورس طراحی و وارد زندگی ما شده است و ما خواسته یا ناخواسته از آن متأثر خواهیم شد. هم اکنون یکی از عاملهای مهم سردرگمی، دوگانگی، گم گشتگی های فرهنگی و بحران هویت در عصر مجازی و دو فضایی شدن جامعه، ناشی از عدم شناخت صحیح دنیای ناشناخته ها، نبود سیستم و برنامه های آموزشی، ضعف در بستر سازی فرهنگی و اجتماعی و عدم سرمایه گذاری لازم در حوزه تکنولوژی روز جهانی، برای مواجه با این پدیده است که متأسفانه از جانب دست اندرکاران هم نادیده انگاشته شده است. ۳ – متاورس مقرر است چه اتفاقاتی در زندگی بشر ایجاد کند؟ متاورس انتقال به جهان دوم و زندگی کردن در جهان مجازی به صورت واقعی با احراز مالکیت وابسته به کاربر و نه وابسته به پلت فرم است. متاورس خروج از نرم افزارهای بزرگ شبکه های اجتماعی به محیط فضای خودم یا باغ محصور WalledGarden با رویکرد احراز مالکیت داده برای کاربران است. هویت های دیجیتال در متاورس مانند هویت فیزیکی بدن انسان منحصر به فرد است، در واقع پروتکل ها و ماژول ها شناسایی و ساخته می شوند و بر این اساس در متاورس هویت کاربران در دست خودشان است و به شکلی خود مختاری دارند، بدین معنا که کاربران کنترل کامل روی اطلاعات هویتی خود داشته و نیازی به شخص ثالث برای تأیید هویت ندارند. اهمیت متاورس و شتاب روزافزون آن توسط شرکتهای بزرگ فناوری شروع شده است و بزودی در همه جای جهان فراگیر و همه مردم جهان از مواهب علمی، آموزشی، تفریحی، تجاری و….. آن بهره مند خواهند شد.

نتیجه گیری متاورس امروز یک حقیقت اجتناب ناپذیر است، متاورس عرصه رقابت، همسان سازی و ظهور دو قلوهای آنالوگ و دیجیتال است، متاورس به لحاظ مفهومی یک پدیده جدید نیست بلکه تلاشی برای محقق کردن مفروضات جهان مجازی با نظام زمانی و مکانی رها شده از مفهوم خطی و یکجانشینی جهان فیزیکی است. امروز توسعه دنیای مجازی و متاورس به اندازه دنیای فیزیکی و واقعی اهمیت دارد، متاورس می تواند در آینده فرهنگ جهانی و به تبع آن مشاغل و فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و حتی سیاسی جوامع بشری را بازآفرینی کند. جوامع بشری و نظامات حکومتی لاجرم باید همسو با توسعه تکنولوژی و پیشرفت های فناوری، با کسب دانش و مهارت، تدوین استراتژی مناسب و همینطور سرمایه گذاری همه جانبه، با فضای به وجود آمده مواجه و بسترهای لازم را در ایجاد و گسترش زیرساخت های فناورانه و همینطور ایجاد مشاغل جدید در فضای جدید را فراهم و آنرا مدیریت کنند. مقاومت در مقابل تکنولوژی، موفقیتی را به دنبال نخواهد داشت؛ امروز لازم است جامعه علمی و دانشگاهی کشور قوانین و بسترهای فناورانه و حقوقی لازم را برای این فضا فراهم نمایند. پاورقی ۱ – نظریه عصر مجازی بعنوان چهارمین موج تغییر جوامع و تاریخ بشر پس از سه عصر کشاورزی، عصر صنعت و عصر ارتباطات برای نخستین بار در جهان در سال ۱۳۷۲ توسط دکتر علی اکبر جلالی عنوان شد. منابع و ماخذ ۱ – روابط عمومی متاورس تألیف مهدی باقریان
۲ – دیدگاه های پرفسور عاملی در کنفرانس بین المللی روابط عمومی ایران – شارا
۳ – نظرات پرفسور جلالی پیرامون توسعه دنیای مجازی – جهاد دانشگاهی * مدرس و پژوهشگر روابط عمومی و علوم ارتباطات

منبع: