روش سئو: به اعتقاد عضو هیات علمی مؤسسه علوم و صنایع غذایی هر ساله حدود ۳۰ درصد از محصولات زراعی و باغی کشور در نتیجه عدم رعایت شرایط صحیح نگهداری و انبارداری در اثر فساد میکروبی و آلودگی کپکی بصورت ضایعات از دست می روند، ضمن آنکه حد مجاز باقیمانده سموم و آلاینده ها و بارمیکروبی در استانداردهای ملی موادغذایی گاه بالاتر از استانداردهای بین المللی در نظر گرفته می شود که این امر صادرات محصولاتی چون پسته و زعفران را به کشورهای پیشرفته با مشکل مواجه کرده است.
به گزارش روش سئو به نقل از ایسنا، تامین غذای سالم و ایمن از گذشته های دور به عنوان یک مساله اساسی برای حفظ سلامت انسان مطرح بوده است، ولی با وجود تلاش دولت ها برای بهبود ایمنی محصولات غذایی، بروز بیماریهای ناشی از مصرف غذای غیر ایمن همچنان به عنوان یک مسأله مهم، سلامت کشورهای پیشرفته و در حال توسعه را به خطر می اندازد.
برمبنای آمارها، مرگ و میر سالانه ۱.۸ میلیون نفر در نتیجه بیماریهای گوارشی با مصرف آب یا غذای آلوده، گویای اهمیت توجه به این مساله است. از طرف دیگر از آنجائیکه بیش از ۲۰۰ بیماری شناخته شده بوسیله غذا انتقال پیدا می کنند، آماده سازی غذا به شکل مطلوب می تواند از خیلی از بیماریهای ناشی از غذا پیشگیری کند.
دکتر دینا شهرام پور، عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی در گفت و گو با ایسنا، ایمنی غذایی را به کلیه ساز و کارها و اقدامات نظارتی بمنظور تولید غذای عاری از هرگونه آلودگی بیولوژیکی، شیمیایی، فیزیکی و رادیولوژیکی در زنجیره تولید غذا از مزرعه تا سفره دانست.
وی ادامه داد: در ماده غذایی ایمن عوامل مخاطره آمیز برای سلامت مانند میکروارگانیسم های بیماری زا، سموم و آلاینده های شیمیایی و غیره حضور ندارند، بدین سبب مصرف کننده می تواند با اطمینان خاطر و بدون ترس از ایجاد بیماری، ماده غذایی را مصرف کند.
شهرام پور اشاره کرد: این در حالیست که متاسفانه در بعضی موارد در میان عموم افراد، “امنیت غذایی” بجای “ایمنی غذایی” به کار می رود، حال آن که این دو مفهوم، معانی جداگانه ای دارند. امنیت غذایی به فراهمی، دسترسی پایدار و همیشگی آحاد مردم به منابع غذایی اشاره دارد، در صورتیکه ایمنی غذایی به دسترسی به غذای فاقد آلودگی توجه داشته و از آن جایی که با سلامت افراد جامعه ارتباط دارد، اهمیت ویژه ای دارد.
عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی افزود: بدین جهت سیاست های کلی سلامت به کاهش مخاطرات و آلودگی های تهدیدکننده سلامت و اصلاح الگوی سبک زندگی مردم در عرصه تغذیه نگاه ویژه ای دارد؛ هرچند دستیابی به اهداف سیاست های مطرح شده مستلزم اجرای صحیح آنست که همکاری دستگاهها و سازمان های مرتبط را می طلبد.
وی به نحوه رسیدگی به اجرای استانداردها در صنایع غذایی اشاره نمود و تصریح کرد: در هر کشوری نهادهای نظارتی متفاوتی در زمینه غذا وجود دارند که بر اجرای صحیح استانداردهای ایمنی وضع شده در آن کشور نظارت می کنند. در کشور ما سازمان ملی استاندارد و سازمان غذا و دارو این مسئولیت را برعهده دارند و مقرارت ایمنی غذا بر طبق دو مفهوم تحلیل خطر و کنترل نقاط بحرانی (HACCP) و اصول ساخت خوب (GMP) نوشته شده اند، ولی متاسفانه با وجود نظارت های دوره ای توسط سازمان های ذکر شده از مراکز تولید موادغذایی باز هم شاهد وجود سهل انگاری هایی هستیم که شاید دلیل آنها بکارگیری افراد غیر مجرب و آموزش ندیده در بخش مدیریت تولید و کنترل کیفیت موادغذایی باشد.
وی اشاره کرد: علاوه بر آن نظارت در بخش عرضه و ورود به بازار محصولات غذایی نیز بنظر می رسد مغفول مانده و متاسفانه گاهی ایمنی مواد غذایی در اثر عدم رعایت زنجیره سرد و یا شرایط نگهداری خاص به خطر می افتد که گاهی در ظاهر موادغذایی تغییر خاصی را نشان نمی دهد.
این محقق حوزه صنایع غذایی تصریح کرد: حد مجاز باقیمانده سموم، آلاینده ها و بارمیکروبی در استانداردهای ملی موادغذایی گاه بالاتر از استانداردهای بین المللی در نظر گرفته شده است که این مساله صادرات محصولات بومی ایران مانند پسته، زعفران و غیره به کشورهای توسعه یافته مانند کشورهای اروپایی را که قوانین سختگیرانه تری دارند، با مشکل مواجه کرده و صادرات اغلب موادغذایی ما تنها به کشورهای همسایه و حاشیه خلیج فارس محدود شده است.
شهرام پور افزود: همچنین، درباب بیماریهای منتقل شده از موادغذایی آمارهای دقیقی در دسترس نیست؛ ثبت دقیق این بیماریها توسط مراکز بهداشت و درمان صورت می گیرد؛ شفاف سازی و ارائه آمارهای دقیق سالانه توسط دستگاه های نظارتی مربوط می تواند از اپیدمی و گسترش اینگونه بیماریها در کشور پیشگیری کند و زمینه سلامت عمومی را فراهم آورد.
اثرات آلودگی موادغذایی بر اقتصاد کشور
عضو هیات علمی مؤسسه صنایع غذایی افزود: متاسفانه هر ساله حدود ۳۰ درصد از محصولات زراعی و باغی کشور در نتیجه عدم رعایت شرایط صحیح نگهداری و انبارداری در اثر فساد میکروبی و آلودگی کپکی بصورت ضایعات از دست می روند که خسارت های اقتصادی بدنبال خواهد داشت و به نوبه خود می تواند موجب آلودگی محیط زیست نیز شود.
وی با اعلان اینکه تغذیه دام و طیور با غلات آلوده به سموم میکروبی مانند توکسین های قارچی منجر به ظهور این سموم در گوشت، شیر و تخم مرغ مصرفی توسط انسان شده و زمینه ایجاد انواع بیماریهای صعب العلاج مانند سرطان در افراد را فراهم می آورد، اشاره کرد: از طرف دیگر در زمینه صادرات مواد غذایی نیز، آلودگی مواد غذایی به سموم و آلاینده های شیمیایی و غیره می تواند ضررهای اقتصادی بسیاری را به کشور تحمیل کند و همین طور موجبات بی اعتمادی سایر کشورها را نسبت به ایمنی محصولات غذایی مختلف کشورمان فراهم آورد و زمینه رشد اقتصادی در این مورد را برای کشورهای رقیب مهیا کند.
شهرام پور تصریح کرد: با توجه به این که علم بشر همیشه درحال رشد وگسترش است، اساسا وضعیت آگاهی مردم کشور ما هم نسبت به سالهای دور گذشته در حوزه سلامت و ایمنی موادغذایی با رشد خوبی همراه بوده و امروزه خیلی از افراد به جنبه های سلامت بخش بودن موادغذایی مصرفی خود اهمیت می دهند که این مساله تولید کنندگان و شرکت های دانش بنیان را به سمت تولید محصولات غذایی سلامت محور تشویق کرده است. با اینحال هنوز هم عده ای به علت عدم آگاهی و یا مسائل اقتصادی مبادرت به خرید موادغذایی ارزان بی نام و نشان بصورت فله می کنند که احتمال آلودگی میکروبی و شیمیایی در آنها بالا است.
وی با تأکید بر این که عدم آگاهی مردم و تصور اشتباه آنها سبب شده که موادغذایی خانگی و سنتی که نظارتی بر شیوه تولید آنها نیست را سالم تر نسبت به محصولات غذایی تولید شده در کارخانه ها تشخیص دهند و اظهار داشت: این در حالیست که امروزه به علت بهره گیری از خطوط تولید نیمه خودکار یا تمام خودکار در ضمن تولید خیلی از موادغذایی در کارخانه، دخالت دست به حداقل رسیده است که خود به ارتقای سطح بهداشت و سلامت محصول نهایی کمک شایانی کرده است، بعلاوه استفاده از فناوری های پیشرفته مانند ماشین بینایی احتمال وجود اجسام خارجی و آلودگی هایی از این دست را در موادغذایی بسیار کاهش داده است.
اقدامات مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی در حوزه ایمنی غذایی
عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی این مؤسسه را به عنوان مرجع علمی معتبر تحت نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دانست که بواسطه بهره گیری از اعضای هیئت علمی متخصص و کارشناسان مجرب توانسته اقدامات ارزشمندی در حوزه ایمنی و سلامت موادغذایی عرضه نماید که از آن جمله می توان به همکاری و ارائه مشاوره های تخصصی به صنعت غذا جهت شناسایی نقاط بحرانی و خطرآفرین در خطوط تولید و رفع نقصها شیمیایی و میکروبی و فرمولاسیون موادغذایی سلامت محور اشاره نمود.
وی افزود: علاوه بر این، طرح های پژوهشی مختلفی درباب ایمنی غذایی از ابتدا تا حالا در حال انجام می باشد که دستاوردهای خوبی را به دنبال داشته است. به عنوان مثال می توان به طراحی روش های سریع پایش و کاهش سموم و آلاینده های شیمیایی در آب و موادغذایی مانند بیوسنسورها، باندرها و شناساگرهای فساد و تازگی موادغذایی اشاره نمود.
شهرام پور، استفاده از نگهدارنده های زیستی بجای نگهدارنده های شیمیایی در موادغذایی، استخراج و پایدارسازی رنگدانه های طبیعی و ترکیبات مؤثره گیاهی، تولید فیلم ها و بسته بندی های فعال ضدمیکروبی برپایه بیوپلیمرهای زیست تخریب پذیر را از دیگر اقدامات این مجموعه ذکر کرد و افزود: همین طور طراحی و تولید محصولات غذایی فراسودمند (سلامتی بخش) و محصولات غذایی برای بیماران خاص از دیگر پژوهش های باارزش در این عرصه به شمار می روند.
به اعتقاد وی، لازمه داشتن جامعه سالم، رعایت ایمنی غذایی هم از سمت تولیدکنندگان و هم از سمت مصرف کنندگان است و اظهار امیدواری کرد که با همکاری مسئولان، دستگاه های نظارتی و تولیدکنندگان، محصولات غذایی ایمن با ارزش تغذیه ای بالا با قیمت مناسب در دسترس عموم مردم جامعه قرار گیرد و همین طور با افزایش آگاهی بخشی به مردم درباب نحوه انتخاب موادغذایی سالم و رعایت اصول ایمنی در حین نگهداری و پخت و آماده سازی موادغذایی در منزل شاهد جامعه ای سالم، پویا و موفق در تمام عرصه ها باشیم.
