به گزارش روش سئو، رئیس شبکه شتابنگاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اعلان اینکه سیستم شتابنگاری ما ۵۳ دقیقه پیش از زلزله ۶٫۶ بم یک پیش لرزه به ثبت رساندند، اظهار داشت: بررسی ما حدود ۱۹۹ ثانیه طول رکوردی است که دستگاه ما از زمینلرزه بم به ثبت رسانده است، به این معنا که زمانی که زلزله رخ داده و دستگاه آغاز به کار کرده و تا آن زمان که دستگاه به حالت غیر فعال برسد، ۱۹۹ ثانیه فعالیت داشته و در طول این مدت شهر بم درحال لرزه بوده است.
به گزارش روش سئو به نقل از ایسنا، اسماعیل فرزانگان امروز در نشست تخصصی نوزدهمین سالگرد زلزله بم که در محل سازمان زمین شناسی برگزار شد، این زلزله را نقطه عطفی در اقدامات در رابطه با زلزله دانست و اضافه کرد: تجربیات گذشته نشان داده است که زمینلرزه های بزرگ تاثیر زیادی در جامعه، افکار عمومی و مسئولان دارند، ولی متاسفانه بازخورد آن در طیف های مختلف، متفاوت بوده است.
وی به ماموریت های شبکه شتابنگاری اشاره نمود و خاطرنشان کرد: در اندازه گیری زلزله ها دو سیستم لرزه نگاری و شتابنگاری وجود دارد. افکار عمومی بیشتر با سیستم های لرزه نگاری آشنا هستند و م‍ؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و پژوهشگاه زلزله شناسی متولی شبکه های لرزه نگاری باند پهن و باند کوتاه هستند.
فرزانگان تصریح کرد: افکار عمومی کمتر با شبکه های شتابنگاری آشنا هستند که داده های شتاب ناشی از رویدادهای زلزله را به ثبت می رساند و آن چیزی که در زمینه مهندسی اهمیت دارد، داده های شتابنگاری است. داده های زلزله هر چند که مهم هستند، ولی مهندسان بیشتر بر موضوع شتاب زلزله تمرکز دارند. شتاب نیرویی است که به ساختمان وارد می شود؛ بدین جهت تاکید می شود سازه ها باید سبک ساخته شوند تا در مقابل زلزله مقاوم باشند؛ چونکه هر چه شتاب وارد شده به ساختمان ببشتر باشد، نیرویی که به سازه وارد می شود، بالاتر است.
رئیس شبکه شتابنگاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه موضوع شتابنگاری پس از زلزله قیر-کارزین اجرا شد و توسعه یافت، تصریح کرد: تقریباً با فاصله ۴۰ ساله در دنیا، شبکه شتابنگاری در ایران افتتاح شد. نخستین شتابنگاری دنیا در دهه ۳۰ میلادی در امریکا تولید شده و نخستین رکورد آن در زلزله کالیفرنیا سال ۱۹۰۳ به ثبت رسید و ما ۴۰ سال بعد در اوایل دهه ۷۰ میلادی با کوشش های پژوهشگران وارد این حوزه شدیم.
وی افزود: در آن زمان با تلاش پژوهشگران چندین دستگاه شتابنگار وارد و در چند نقطه کشور نصب گردید که نخستین سیستم نیز در آرامگاه بوعلی سینا نصب گردید، در صورتیکه همدان یک شهر لرزه خیز به شمار نمی رود. تا زمان انقلاب حدود ۲۷۰ دستگاه شتابنگاری در سراسری کشور عمدتاً در شهرهای لرزه خیز نصب گردید.
به نقل از ایشان، با اهمیت ترین رکورد این دستگاهها در پیش از انقلاب، زلزله طبس بوده است و این رکورد همچنان به عنوان یکی از فاکتورهای ثبت شده در دنیا به لحاظ پیشینه شتاب، مدت دوام و محتوای فرکانس، مطرح است. این رکورد در ۳ کیلومتری گسلش سطحی به ثبت رسیده است.
فرزانگان افزود: با وقوع انقلاب و تحریم ها و جنگ مقابل ایران، تعداد دستگاه های شتابنگاری کاسته شده و برخی از دستگاه های شتابنگاری موجود نیز در ایستگاه های مرزی به علت جنگ از بین رفته اند.
وی خاطرنشان کرد: این روند تا زلزله رودبار ادامه یافت. در این زلزله، دستگاه شتابنگاری به علت این رخداد لرزه ای از بین رفت و نزدیکترین رکورد ما از این زلزله از ایستگاه “آب بر” بوده است. پس از این زلزله بود که توانستیم با گرفتن وام از بانک جهانی، حدود ۱۲۳۸ دستگاه شتابنگاری را از امریکا خریداری نماییم.
به نقل از ایشان، کمپانی های تولیدکننده دستگاهها محدود به کشورهای امریکا، کانادا، سوئیس، انگلستان، ژاپن و ایتالیا می شود و از طرفی بازار این دستگاهها نیز محدود است و از نظر اقتصادی به صرفه نیست که هر کشوری خودش مبادرت به ساخت این نوع سیستم ها کند.
فرزانگان تصریح کرد: از تعداد ۱۲۳۸ دستگاه شتابنگار خریداری شده تا سال ۱۳۷۲، تعداد ۱۰۰ دستگاه نصب گردید و نخستین رکورد این دستگاهها مربوط به زلزله سفیدابه می شود. بطور کلی می توان گفت توسعه علوم مهندسی زلزله بدون وجود این دستگاهها میسر نخواهد شد و هم اکنون ۲ هزار دانشجو در رشته های مختلف در مقاطع ارشدی و دکتری از داده های این شبکه برای پایان نامه های خود بهره برده اند.
داده گیری از زلزله بم
رئیس شبکه شتابنگاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، ضمن اشاره به داده های شتابنگاری در زلزله بم، اظهار داشت: دستگاه شتابنگاری در فرمانداری بم پیش از انقلاب نصب شده بود که تا پیش از زلزله بم تنها ۳ رکورد به ثبت رسانده بود که عمدتاً مربوط به زلزله های دور بوده است و هیچ رکوردی از سال ۵۴ تا زلزله بم از نزدیکی مناطق لرزه خیز بم ثبت نکرده بود.
وی افزود: ارتباط دستگاه شتابنگاری بم با اپراتور بوسیله دایل آپ و خط تلفن بود و در زمان زلزله بم ۴۷ ایستگاه فعال شتابنگاری در استان کرمان داشتیم.
فرزانگان، تصریح کرد: ما امیدی نداشتیم که در زمان وقوع زلزله بم، این دستگاه، رکوردی را با ثبت رسانده باشد، ولی با استخراج اطلاعات آن متوجه شدیم که این سیستم ۵۳ دقیقه پیش از زلزله ۶.۶، یک پیش زلزله را به ثبت رسانده بود که همین مورد باعث شده بود تعدادی از مردم از خانه ها بیرون بروند. تنها رکورد مستند از یکی از پیش لرزه ها، همین پیش لرزه ۵۳ دقیقه پیش از زلزله اصلی است که توسط دستگاه شتابنگاری مستقر در فرمانداری بم به ثبت رسیده است.
وی با اشاره به اینکه فاصله کانونی زلزله تا ایستگاه شتابنگاری ۱۲ کیلومتر است، افزود: حدود ۱۹۹ ثانیه طول رکوردی است که دستگاه ما از زمینلرزه بم به ثبت رسانده است، به این مفهوم که زمانی که زلزله رخ داده و دستگاه آغاز به کار کرده و تا وقتی که دستگاه به حالت غیر فعال برسد، ۱۹۹ ثانیه فعالیت داشته و در طول این مدت شهر بم درحال لرزه بوده است.
به نقل از ایشان، رکورد اصلی زلزله بم خود دارای تعدادی پسلرزه بوده که بلافاصله پس از زمینلرزه اصلی روی داده است که سبب شده طول نگاشت ثبت شده در ایستگاه بم به بالای ۳ دقیقه برسد.
فرزانگان، تصریح کرد: بعد از زلزله بم نسبت به خرید ۱۵۰ حسگر و دستگاه CMG۵TD در سال ۸۵ اقدام شد، ضمن آنکه داده های مربوط به زلزله زرند در ۴ اسفند سال ۸۳ با ۳۱ شتابنگاشت، زمینلرزه های اهر ورزقان در ۲۱ مرداد سال ۹۱ با ۱۳۱ شتابنگاشت و زلزله سر پل ذهاب در ۲۱ آبان ۹۶ را به ثبت رساندیم. بطور کلی در بازه زمانی بعد از زمینلرزه بم تا زمینلرزه سر پل ذهاب تعداد ۷۵۲۹ رکورد توسط شبکه شتابنگاری ثبت شده است.
زلزله سر پل ذهاب
فرزانگان ضمن اشاره به زلزله سر پل ذهاب، اظهار داشت: رکوردهای این رویداد بوسیله دستگاه های شتابنگاری خریداری شده به ثبت رسید.
وی افزود: درباب این زلزله گزارش های مختلفی منتشر و ادعا شد که رومرکز این زلزله در سلیمانیه عراق بوده است و بعد اعلام شده رومرکز این زلزله نزدیک ازگله بوده و این شهر خراب شده است و همچنان این زلزله به نام زلزله ازگله معرفی می شود.
فرزانگان تصریح کرد: این در شرایطی است که با اندکی تاخیر که با دستگاه های شتابنگاری ارتباط برقرار کردیم، مشاهده شد شتاب این زلزله در سر پل ذهاب بسیار بالا است و اگر رومرکز این رخداد لرزه ای در ازگله و عراق باشد، نباید شتاب زلزله در سرپل ذهاب به این میزان بالا باشد؛ بدین جهت ما اعلام کردیم که بیشترین خرابی در سرپل ذهاب است و عملا هم همین بوده است.
خرید دستگاه های جدید شتابنگاری
رئیس شبکه شتابنگاری اظهار داشت: در سالهای اخیر ما با دستگاه های قدیمی شتابنگاری مشکلاتی داشتیم و با مذاکراتی که صورت گرفت، در سال ۱۳۹۷ مبادرت به خرید دستگاه شتابنگاری شد و طی آن قرارداد خرید ۸۸۰ دستگاه منعقد گردید که تا حالا ۷۳۰ دستگاه شتابنگاری به کشور وارد شده و از این تعداد تا حالا ۶۰۰ دستگاه در کشور نصب شده است.
بگفته وی برخی از این دستگاهها در ایستگاه های قدیمی جایگزین شده و برخی از آنها در مناطق لرزه خیز فاقد دستگاه شتابنگاری نصب شده است.
