به گزارش روش سئو، پژوهشگر ایرانی عضو آکادمی علوم نیویورک اظهار داشت: هزینه جبران زلزله ای به بزرگای زلزله ترکیه از ۳۴ تا ۱۱۸ بیلیون دلار برآورد شده است در صورتیکه ترکیه می توانست با کسری از این بودجه، از این زمین لرزه جان سالم به در ببرد.
به گزارش روش سئو به نقل از ایسنا، پرفسور مانوئل بربریان از پیشگامان لرزه شناسی و دانش زمین ساخت در ایران و عضو آکادمی علوم نیویورک در وبینار زمین لرزه های ایران، از “زلزله” به عنوان پروسه زاینده که سبب کوه زایی و فروافتادگی دشت ها می شود یاد کرد و اظهار داشت: به سبب همین فروافتادگی ها و فرازهایی که در پروسه زلزله رخ می دهد، زیست بوم های گیاهی و جانوری گوناگونی ایجاد می شود و در صورتیکه زلزله ای رخ نمی داد و حرکت پوسته جامد زمین ایجاد نمی شد زیست بوم های مختلف نیز ایجاد نمی شد.
وی افزود: زلزله هرچند یک پروسه زاینده است، ولی چنانچه هماهنگ با زلزله زندگی نکنیم، شوربختانه می تواند ویرانگر باشد. از طرف دیگر رخدادهای زمین لرزه یک لابراتوار بزرگی است که می توانیم درس هایی از آن بیاموزیم.
بربریان با اشاره به زمین لرزه های چون بزرگ ترکیه-شمال سوریه اظهار داشت: زلزله برای مردو و رسانه های کشورهای توسعه یافته و یا درحال توسعه همانند تبی است که چند هفته به درازا می کشد و با فروکش کردن تب، از خاطره ها محو می شود و بازماندگان تنها کسانی هستند که همیشه با یاد زلزله زندگی می کنند.
زمین شناس ایرانی آکادمی علوم نیویورک، زلزله را آزاد شدن ناگهانی انرژی الاستیکی زمین دانست که بصورت موج پخش می شود و افزود: نخستین موجی که از زلزله ساطع می شود موج P یا موج اولین بوده و نخستین موجی است که انسان زلزله را احساس می کند. سرعت این موج ۶ کیلومتر در ثانیه (معادل ۲۱ هزار و ۶۰۰ کیلومتر در ساعت) است.
وی موج دوم یا S را موج دیگرِ رخدادهای لرزه ای دانست که دارای سرعت ۴ کیلومتر در ثانیه (۱۴ هزار و ۴۰۰ کیلومتر در ساعت) است و اشاره کرد: دانشمندان از اختلاف زمان سرعت این دو نوع موج می توانند کانون زمین لرزه را برآورد کنند ضمن آنکه برمبنای آن می توانند هشدارهای به هنگام پیش از وقوع زمین لرزه را ارائه کنند، همانطور که در سالهای اخیر کشورهای ژاپن و امریکا دراین زمینه هشدارهایی را به شهروندان خود می دهند.
پیش بینی و پیشگویی زلزله
بربریان، با اعلان اینکه برای پیش بینی زلزله ها نیاز به داده های دو فاکتور “زلزله های گذشته” و “رفتار گسل ها” داریم، اظهار داشت: پیش بینی برای حوزه هایی چون آب و هواشناسی و آتشفشان ها ساده تر از پیش بینی در زلزله است؛ چونکه در پیش بینی هوا، ابرها با سرعت های ۴ کیلومتر در ثانیه و ۶ کیلومتر در ثانیه حرکت نمی کنند.
وی، گسل ها را شکستگی پوسته جامد زمین دانست که با جا به جایی همراه هستند و تصریح کرد: ما با بررسی زلزله های تاریخی می توانیم مشاهده نماییم که در چه مناطقی چه زلزله هایی و با چه بزرگایی رخ داده است.
این محقق ایرانی؛ گسل ها را به باتری شارژ شدنی تشبیه کرد و توضیح داد: گسل ها با تحمل فشارهایی، انرژی الاستیکی را در خود انباشته می کنند و زمانی که به آستانه لغزش می رسند، آغاز به فعالیت می نمایند و به یک باره انرژی خودرا تخلیه خواهند کرد.
وی از زمان های بدون زلزله و یا کم زلزله با عنوان “دوره میان لرزه ای” یاد کرد و اظهار داشت: زمانی که یک گسل مبادرت به تخلیه انرژی می کنند ممکنست قسمتی از انرژی را رها کند. اینها همه فیزیک ساده زمین لرزه ها هستند، ولی با پیچیدگی های زیادی همراه شده اند، به شکلی که امروز ما قادر نباشیم زمین لرزه ها را پیشگویی نماییم ولی می توانیم پیش بینی نماییم.
به اعتقاد بربریان، “پیش بینی زلزله” یعنی اعلام گردد که در کدام گسل تا چند سال آینده چه زلزله ای با چه بزرگایی رخ دهد و “پیشگویی” زلزله به مفهوم تعیین زمان و مکان دقیق زلزله ها در آینده است.
زمین شناس ایرانی آکادمی علوم نیویورک، “پیشگویی زلزله” را یک گام جلوتر از “پیش بینی زلزله” دانست و افزود: برای پیشگویی زلزله نیاز است که بدانیم در یک رخداد لرزه ای کل انرژی گسل تخلیه شده یا قسمتی از آن؛ بدین جهت شناسایی رفتار گسل ها مهمست.
زلزله هایی که بشریت را بیدار کردند
بربریان با اعلان اینکه ۳ رخداد لرزه ای مهم و تاریخ ساز سبب تحول سرنوشت ساز در جوامع شده اند، اظهار داشت: یکی از این زلزله ها “زلزله سال ۱۹۰۶ سانفرانسیسکو با بزرگای ۷.۹ ” بود که بیشتر کشته شدگان این رخداد به سبب حریق بوده نه رخداد زلزله. دومین زلزله سرنوشت ساز زلزله سال ۱۹۲۳ با بزرگای ۷.۹ در “کانتو” ژاپن بود که پس از آن دانشمندان این کشور مبادرت به تدوین بخشنامه لرزه ای برای ساخت سازه ها کردند.
وی سومین زلزله تحول آفرین را زلزله سال ۱۹۲۵ سانتاباربارا آمریکا با بزرگای ۶.۵ عنوان نمود و یادآور شد:، امریکا نخستین کشوری است که از سال ۱۹۲۷ کد UBS را برای سازه ها ایجاد کرد و تا این لحظه بیشتر کشورها همچون ایران در تدوین بخشنامه ها از این کد بهره برده اند. طبق بخشنامه هایی که تدوین شده اشکالی ندارد که سازه ای در زلزله لطمه ببیند ولی مهم آنست که پابرجا باقی بماند.
زلزله دوقلوی ترکیه-سوریه
این پیشکسوت لرزه شناسی و دانش زمین ساخت ایران، با اشاره به زلزله ۷.۸ ترکیه-سوریه در ۶ فوریه اظهار داشت: این زلزله بر روی گسل طویل آناتولی شرقی که زلزله تاریخی بزرگتر از ۷ قهرمان ماراش ترکیه در سال ۱۸۲۲ را سبب ساز شده است. دانشمندان و اندیشمندان این کشور و جهان می دانند که از آنجا که در این پهنه زلزله تاریخی رخ داد ضمن آنکه این گسل نیز یک زلزله جُنبه بشمار می رود.
وی ادامه داد: بررسی زلزله ترکیه نکات آموزنده ای دارد همچون آنکه یک زمین لرزه می تواند پس از چند دقیقه و یا پس از چند روز یک گسل دیگر در فاصله ۹۰ تا ۱۰۰ متری خودرا فعال کند و زلزله های دیگری را بوجود آورد.
به گفته ی ایشان، نمونه رخدادهای ۲ قلو و ۳ قلو نیز در ایران رخ داده است و شاهد بودیم که یک گسل می تواند گسل دیگری را تحریک کند نمونه آن زلزله “قطور” در شمال باختری ایران در سال ۲۰۲۰ است که ۲ زمین لرزه را به فاصله زمانی معینی ایجاد کرد.
وی با اشاره به ویرانی های به وجود آمده در زلزله ترکیه اظهار داشت: این زلزله دو قلو سبب شد تا راه آهنی به طول ۵ متر یه صورت حرف S درآید همین طور طبق آخرین آمارها ۵۲ هزار نفر در ترکیه و سوریه جان خودرا از دست دادند، ۱۰۹ هزار نفر زخمی شدند، یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر بی خانمان شدند و ۶ میلیون نفر آواره و ۱۰۰ هزار سازه از بین برود. در ترکیه گستردگی ویرانی ها ۱۱ استان را فراگرفت که جمعیت ۱۴ میلیونی را شامل می شود.
بربریان افزود: ارزیابی بانک جهانی از ویرانی ترکیه که مربوط به دو هفته بعد از وقوع زلزله می شود، نشان میدهد که زیان ویرانی ها ۳۴ بیلیون دلار بوده و و طبق برآوردهای یکی از موسسات ترکیه، خسارت بازسازی ۱۱۸ بیلیون دلار برآورد شده است. این دو عدد به این معنا آنست که هزینه جبران یک زلزله بزرگ از ۳۴ تا ۱۱۸ بیلیون دلار است در صورتیکه ترکیه می توانست با کسری از این بودجه، از این زمین لرزه جان سالم به در ببرد.
وی افزود: نکنه عجیب دیگر این زلزله این است که بیشینه شتاب گرانش زمین که در روی خط گسل نگاشته شده، ۲G بوده در صورتیکه شتاب ثقل زمین که ۹.۸ متر بر مجذور ثانیه یا ۱G است و شتابی که در بخشنامه پاد لرزه ای ترکیه در نظر گرفته شده بود و طبق آن احتمال وقوع زلزله داده شده است، شتاب ۱.۱G است یعنی سازه ها را نتوانسته اند برای شتاب ۲G پایدارسازی کنند.
این پژوهشگر ایرانی اشاره کرد: علت خرابی و ویرانی زیاد در ترکیه به کار نبردن درست و بخشنامه های پاد لرزه ای و ساخت سازه های پایدار در مقابل زلزله است. بطور معمول در ساخت سازه ها تخلفاتی رخ می دهد که با دادن رشوه، جبران می شود و این امر به وفور در ترکیه رخ می دهد. همین طور شاهدیم که فرودگاه “آتای” ترکیه در پهنه گسل تولید شده و در این زمین لرزه باند این فرودگاه به وسیله گسل، بریده شد.
ایران و زلزله هایش
عضو آکادمی علوم نیویورک با تأکید بر این که همه پهنه ایران دارای زلزله است و تنها در مناطق بیابانی زلزله کمی رخ می دهد، اظهار داشت: ایران با داشتن بخشنامه از سال ۱۹۶۸ یعنی ۵۵ سال پیش و به روز رسانی آن همراه، با پیشینه دوری جستن از ساحت و ساز در پهنه گسل ها از سال ۱۹۸۳ یعنی ۴۰ سال قبل نمی بایست در زمین لرزه ۶.۶ سال ۲۰۰۶ شهرهای بم و بروات ویران می شد و در زمین لرزه ۷.۳ در سال ۲۰۱۷ چندین شهر در پهنه سرپل ذهاب به ویرانی کشیده می شد.
وی با اعلان اینکه در ۴۳ سال قبل دولتمردان کشور هیچ درسی از زلزله ها و آماده سازی کشور در امتداد تکثیر و آموزش فرهنگ زمین لرزه نیاموختند افزود: در این سال ها مدیریت بحران در کشور بحران زا بوده است.
بربریان همین طور به دوره بازگشت زلزله ها اشاره نمود و در این زمینه توضیح داد: در تهران بیش از ۱۰ گسل مهم وجود دارد و ده ها گسل کوچک و چندین و چند گسل دیگر که ما به هیچ وجه از آنها آگاهی نداریم چون به وسیله آبرفت ها پوشیده شده اند. از طرف دیگر در طول ۹۷۴ سال یعنی از سال ۸۵۶ تا ۱۸۳۰ تعداد ۶ زمین لرزه با بزرگای بالای ۷ در پهنه تهران و ری روی داده است که محاسبات ما دوره بازگشت زلزله ۱۶۲ ساله را نشان میدهد یعنی پس از آخرین زمین لرزه بزرگ تهران در سال ۱۸۳۰ انتظار میرفت که در سال ۱۹۹۲ زلزله بزرگ دیگری در ایران رخ دهد که چنین نشد.
وی افزود: اشکال کار محاسبات در این بود که این ۶ زلزله بزرگ در گسل های مختلف تهران رخ داده بودند و ما نمی دانیم کدام زمین لرزه بر روی کدام گسل رخ داده است بدین جهت ما بدنبال این پاسخ این سوال بودیم که آیا دو زلزله بر روی یک گسل رخ داده است یا خیر تا برمبنای داده های آن بتوانیم دوره بازگشت را بیابیم و به پیشگیری و پیش بینی زلزله بپردازیم.
بربریان اظهار داشت: مطالعه ما دراین زمینه نشان داد که دو زلزله در سالهای ۹۵۸ و ۱۸۳۰ بر روی یک گسل رخ داده است یعنی در فاصله زمانی ۹۵۸ تا ۱۸۳۰ در بازه ۸۷۲ ساله است و محاسبات ما یک دوره بازگشت ۴۳۶ سال را نشان میدهد و اگر این عدد را به عدد سال۱۸۳۰ آخرین رویداد زمین لرزه تهران بیفزاییم به عدد ۲۲۶۶ سال می رسیم. یعنی در سال ۲۲۶۶ تهران شاهد یک زمین لرزه بزرگ خواهد بود.
تشدید زلزله با فرونشست
بربریان درباب برخی ادعا در حوزه اثرات فرونشست زمین و کاهش آب دریاچه ارومیه بر روی رخدادهای لرزه ای اظهار داشت: فرونشست در تهران به سبب افت آب های زیر زمینی به سبب پمپاژ بی برنامه آب های زیر زمینی است که بصورت تدریجی منجر به رخدادهای لرزه ای می شود و این روند و همین طور کاهش سطح آب دریاچه ارومیه نمی تواند تنش های لرزه زا را افزایش دهد.
به گزارش روش سئو به نقل از ایسنا، مانوئل بِربِریان زمین شناس ایرانی ارمنی تبار و از پیشگامان لرزه شناسی و دانش زمین ساخت در ایران و عضو آکادمی علوم نیویورک است.
مانوئل بربریان، موفق به ارائه بیش از ۳۰۰ مقاله در حوزه های لرزه شناسی، لرزه زمین ساخت، زمین شناسی زمین لرزه ها، ارزیابی خطر لرزه ای، زمین ساخت، زمین شناسی ناحیه ای، زمین شناسی ساختاری، زمین شناسی صحرایی، نقشه های زمین شناسی، علوم و مهندسی محیط زیست به دو زبان فارسی و انگلیسی شده است.
مقاله های کلیدی وی در مورد زمین ساخت ایران، همچنان مرجع خیلی از مطالعات زمین شناسی ایران است و خیلی از ناگشوده های زمین شناسی ایران را حل کرده است.
دکتر بربریان به عنوان یکی از دانشمندان بزرگ لرزه زمین ساخت جهان عضو مؤسسه ها و انجمن های بسیاری همچون فرهنگستان علوم نیویورک، مؤسسه زمین شناسان حرفه ای آمریکا، اتحادیه پیشبرد علوم آمریکا، مؤسسه پژوهش های مهندسی زلزله آمریکا، انجمن فلسفه کمبریج، انجمن زمین شناسی لندن، انجمن زمین شناسی آمریکا، اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا، انجمن لرزه شناسی آمریکا و مؤسسه بین المللی پیشگیری و کاهش خطرهای طبیعی کانادا است.
کتاب وی با عنوان «دگرریختی قاره ای در فلات ایران زمین» (در ۶۲۶ صفحه به زبان انگلیسی) در دوره دوم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۴ از جانب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال در رشته زمین شناسی انتخاب گردید.
منبع: روش سئو
