كشف غافلگیركننده گازی كه می تواند نشانه ای از زندگی در سیاره زهره باشد، باردیگر علاقه و كنجكاوی را در دل دانشمندان جهان برای كاوش درباره نزدیكترین همسایه زمین، زنده كرده است. محققان و آژانس های فضایی سراسر جهان حالا در تلاشند تا ابزار خود (چه در زمین و چه در فضا) را به سمت این سیاره پر رمز و راز بچرخانند تا وجود گاز معروف به ˮفسفینˮ را تأیید و بررسی نمایند كه آیا واقعاً این گاز می تواند حاصل یك منبع بیولوژیكی باشد یا خیر.
به گزارش روش سئو به نقل از ایسنا و به نقل از نیچر، “لئوناردو تستی”(Leonardo Testi) ستاره شناس رصدخانه جنوب اروپا در گارچینگ، آلمان اظهار داشت: حالا که فسفین پیدا کردیم، باید دریابیم که آیا این درست است که این نشانگر حیات است یا خیر.
در ۱۴ سپتامبر دانشمندان خبر دادند که با استفاده از آرایه بزرگ میلی متر آتاکاما در شیلی و تلسکوپ جیمز کلرک ماکسول در هاوایی، حدود ۵۵ کیلومتر بالاتر از سطح سیاره زهره، فسفین را در جو زهره پیدا کردند. داده های رادیویی نشان داد که نور در طول موج های میلی متری که با غلظت فسفین یعنی ۲۰ قسمت در میلیارد در جو مطابقت دارد، جذب می شود.
اخترزیست شناسان، فسفین(یک ترکیب سمی هیدروژن و فسفر) را به عنوان یک نشانه احتمالی به منظور زندگی در سایر سیارات نشانه گذاری کرده اند. جالب است بدانید فسفین توسط برخی موجودات روی زمین هم تولید می شود.
“کلارا سوزا-سیلوا”(Clara Sousa-Silva) اخترفیزیکدان مولکولی موسسه فناوری ماساچوست در کمبریج و یکی از نویسندگان “مطالعه تشخیص فسفین”، اظهار داشت: خوشبختانه زندگی بی هوازی فسفین را کاملاً تولید می کند. اما این گاز باید در فضای سخت و اسیدی ونوس تجزیه شود.
این امر سبب شد محققان به این نتیجه برسند که باید مکانیزمی برای تأمین مجدد گاز وجود داشته باشد که به تولید بیولوژیکی یا فرایند شیمیایی ناشناخته اشاره دارد که دانشمندان هنوز نمی توانند توضیح دهند. محققان به صورت آزمایشی پیشنهاد داده اند که در منطقه ای از جو که فسفین یافت شده است – به دور از فشارهای خرد کننده و دمای سوزان سطح سیاره – بعضی از میکروب های موجود در هوا می توانند زنده بمانند.
پیش از بررسی جدی این احتمال، دانشمندان مشتاقند مطمئن شوند که آیا فسفین واقعاً در سیاره زهره وجود دارد یا خیر چون که تابحال برخی محققان درباره این مورد شک دارند و متقاعد نشده اند.
“متیو پاسک”(Matthew Pasek) زیست زمین شیمی دان کیهانی از دانشگاه فلوریدا جنوبی در تامپا اظهار داشت: این شک تا حدی به این علت است که محققان فقط یک خط جذب فسفین را در داده های خود شناسایی کرده اند ازاین رو محققان دیگر هم باید آنرا تأیید کنند.
حالا ستاره شناسان امیدوارند که با استفاده از تلسکوپ های دیگر روی زمین بتوانند این مورد را پیگیری کنند. “جیسون دیتمن”(Jason Dittmann) دانشمند سیاره شناس موسسه فناوری ماساچوست که می خواهد مشاهدات خویش را با همکاری سوزا-سیلوا انجام دهد، اظهار داشت: ما قصد استفاده از دو ابزار را داریم. یکی از این ابزارها در تجهیزات تلسکوپ فروسرخ ناسا در هاوایی است. ابزار دیگر هم در رصدخانه استراتوسفری اخترشناسی فروسرخ ناسا است.
رصدخانه استراتوسفری اخترشناسی فروسرخ مشهور به “SOFIA”، نام یک رصدخانه هوایی است. این رصدخانه مشترکاً متعلق به مرکز هوافضای آلمان و ناسا است و بر روی یک فروند هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ مدل اس پی سوار است و مجهز به یک منعکس کننده دو و نیم متری است که برای رصد آسمان در طیف ۱ تا ۶۵۵ میکرومتر طراحی گردیده است.
مشاهدات در امواج فروسرخ و سایر طیف ها دانشمندان را قادر می سازد تا به دنبال سایر خطوط جذب در رابطه با فسفین باشند و راهی برای تأیید وجود آن پیدا کنند. آنها همینطور می توانند اطلاعات بیشتری در مورد محل قرارگیری فسفین و چگونگی تغییر سطح آن در روزها و هفته ها عرضه کنند. دیتمن و دیگر محققان امیدوار بودند که در ماه ژوئیه سال ۲۰۲۰ زهره را مشاهده کنند، اما بیماری همه گیر ویروس کرونا سبب شد این کار به تعویق بیفتد.
دیتمن اظهار داشت: ما امیدواریم که در آینده بتوانیم اطلاعات جدیدی به دست آوریم.
دانشمندان علاوه بر مطالعه زمین بسیار برای کاوش در سیارات دیگر کوشیده اند. مقرر است سه مأموریت در ماه های آینده پرواز نزدیکی از کنار سیاره زهره داشته باشند. این مأموریت ها شامل: فضاپیمای بِپی کُلُمبو (BepiColombo) آژانس فضایی اروپا (ESA) و آژانس جستجوهای هوافضای ژاپن در حال گردش در عطارد و مدارگرد خورشیدی “سولار اوربیتر” آژانس فضایی اروپا و کاوشگر خورشیدی پارکر ناسا که هر دو در حال حرکت به سمت خورشید هستند، خواهند بود.
مشاهدات این فضاپیماها مفید است چونکه محدود به جو زمین نیست. اما باید در نظر گرفت این کاوشگرها برای مشاهده سیاراتی مانند سطح عطارد یا خورشید طراحی شده اند، ازاین رو معلوم نیست که آیا آنها حساسیت مناسبی برای تشخیص فسفین در جو زهره را دارند یا خیر.
بپی کلمبو شانس کمی برای تشخیص گاز در پرواز نزدیکش در ماه اکتبر و شانس بیشتری در ماه آگوست آینده، با ابزار فروسرخ خود خواهد داشت. کاوشگر خورشیدی پارکر هم امکان دارد با ابزاری که برای مطالعه ذرات خورشیدی طراحی شده است، بتواند این گاز را ردیابی کند.
“نور رئوفی”(Nour Raouafi) اخترفیزیکدان آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جان هاپکینز در مریلند که دانشمند پروژه مأموریت پارکر است، اظهار داشت: این احتمال کم است، اما کاملاً آنرا رد نمی کنم.
هم اکنون یک فضاپیما هم در حال چرخش در اطراف زهره است و آن کاوشگر آکاتسوکی یا کاوشگرِ آب و هوای ناهید یا Planet-C یک کاوشگر فضاییِ مدارگرد از سویِ آژانس جستجوهای هوافضای ژاپن، برای بررسیِ جو زهره است.
این کاوشگر ژاپنی در سال ۲۰۱۵ وارد مدار زهره شد و الان در حال بررسی وضعیت آب و هوا زهره و جستجوی آتشفشان است. باآنکه کاوشگر مذکور فاقد ابزار دقیق لازم برای ردیابی مستقیم فسفین است، اما می تواند به طریقی دیگر به دانشمندان کمک نماید.
“تاکهیکو ساتو”(Takehiko Satoh) از آژانس اکتشاف هوافضای ژاپن و دانشمند این پروژه اظهار داشت: جو و ابرها بستر زندگی هستند. ما می توانیم اطلاعاتی در مورد آن عرضه دهیم.
مبحث امیدوار کننده تر احتمالاً مأموریت هایی هستند که حالا در حال توسعه هستند و می توان از آن برای تشخیص بهتر فسفین استفاده نمود. “یورن هلبرت” (Jörn Helbert) از مرکز هوافضای آلمان که عضوی از تیم بپی کلمبو است اظهار داشت که این کشف، توسعه هرچه سریع تر چنین مأموریت هایی را تقویت می کند.
سازمان تحقیقات فضایی هند(ISRO) یک مدارگرد زهره به نام “Shukrayaan-۱” دارد که برای پرتاب در سال ۲۰۲۵ برنامه ریزی شده است. سازمان تحقیقات فضایی هند به درخواست مجله” Nature” برای اظهار نظر در مورد برنامه های خود برای سیاره زهره پاسخ نداد. اما “سانجی لیمائی”(Sanjay Limaye) دانشمند سیاره شناس دانشگاه ویسکانسین – مدیسون اظهار داشت که سازمان تحقیقات فضایی هند وقت کافی برای تجدید نظر و اصلاح ابزارهای خود دارد. اشتباه بزرگی است اگر این فرصت را از دست دهند.
ایالات متحده و اروپا همینطور در حال بررسی مأموریت هایی جهت بررسی سیاره زهره هستند که می توانند داده های مفیدی درباره احتمال سکونت این سیاره را عرضه کنند یا حتی به صورت مستقیم علایم حیات را جستجو کنند.
“سو اسمکار” (Sue Smrekar) از تاسیسات پیشرانش جت ناسا و محقق اصلی مأموریت پیشنهادی ناسا به نام “ویریتاس”(VERITAS ) که علایم زندگی را بررسی می کند، اظهار داشت: “ویریتاس”صدها کیلوگرم جرم پرتاب اضافی دارد که ناسا می تواند از آنها برای ساخت فضاپیماهای کمکی کوچک که برای این منظور طراحی شده اند، استفاده نماید.
“وریتاس”(VERITAS) مخفف عبارت “قابلیت انتشار زهره، علوم رادیویی، تداخل سنجی رادار دهانه ترکیبی، توپوگرافی و طیف سنجی” است. قابلیت انتشار یا گسیلندگی یک ماده به قابلیت انتشار تشعشع توسط سطح آن جسم گفته می شود. این توانایی انتشار تشعشعی یک خاصیت از ماده می باشد که بیان کننده نسبت انرژی تشعشع شده توسط ماده مورد نظر به انرژی تشعشع شده توسط یک جسم سیاه در همان درجه حرارت است. تداخل سنجی رادار دهانه ترکیبی(Interferometric synthetic aperture radar) که تداخل سنجی رادار روزنه مصنوعی و به اختصار InSAR یا IfSAR هم نامیده می شود، یک روش راداری در علوم ژئودزی و سنجش از دور می باشد که با استفاده از تداخل سنجی فاز امواج ارسال و دریافت به سطوح، امکان ایجاد مدل سه بعدی سطح را فراهم می آورد.
بنابر گفته ها این مأموریت هزینه چندان بالایی ندارد و دو سال به طول خواهد انجامید. طی این مأموریت فضاپیما “تریدنت” یک ماهواره را در مدار اطراف سیاره زهره مستقر می کند و این ماهواره می تواند تجزیه و تحلیل مفصلی از سطح این سیاره انجام دهد. هدف اصلی این مأموریت که رهبری آنرا آزمایشگاه پیشرانش ناسا بر عهده دارد، درک تفاوت ها و شباهت های سیاره زهره در مقایسه با زمین است. فضاپیمای مذکور مجهز به چند سنسور است که توسط آنها می تواند نقشه توپوگرافی سه بعدی از سیاره زهره را ایجاد کند و فعالیت تکتونیکی و آتشفشانی این سیاره را هم مورد بررسی قرار دهد. علاوه بر موارد مذکور همینطور می تواند دمای سیاره را اندازه بگیرد و میدان گرانشی آنرا مورد بررسی قرار دهد.
پاسک در پایان اظهار داشت: مدل سازی هم اکنون یک پاسخ منطقی است. بیشتر شیمی که ما برای زمین متصور هستیم تحت تاثیر آب است. در زهره، اینطور نیست. ازاین رو خیلی از آزمایشات در حال انجام می باشد که هیچ کس تابحال انجام نداده است. پاسک شک دارد که فسفین روی زهره به جای نشان دادن یک فرایند شیمیایی ناشناخته، نشان دهنده وجود زیست شناسی باشد.
وی ادامه داد: من فکر می کنم این امکان وجود دارد اما من به آن شک دارم. فقط داده ها می توانند این معما را حل کنند.
منبع: روش سئو
