روش سئو: بگفته رئیس سازمان زمین شناسی، ایران با جشنواره ای از مخاطرات طبیعی مواجه است؛ به شکلی که از ۴۳ مخاطره طبیعی، ۳۴ مورد آن در کشور رخ می دهد و نامگذاری روزی به نام طبیعت در تقویم، بهانه خوبی برای آشتی باردیگر ما با طبیعت خواهد بود.
به گزارش روش سئو به نقل از ایسنا، ساعت آخرالزمان یا ساعت روز قیامت (Doomsday Clock) نمادی است که هرساله احتمال وقوع فجایع آخرالزمانی را که زاده عملکرد انسان است، نشان میدهد. این ساعت از سال ۲۰۰۷ تغییرات اقلیمی و تحولات جدید در علوم و فناوری هایی را که به دست بشر رخ داده و می تواند سبب بروز لطمه های جبران ناپذیر شود، منعکس می کند.
تصمیم گیری در مورد حرکت ساعت آخرالزمان از اهمیت ویژه ای برخوردارست. اعضای بولتن دانشمندان اتمی هر ساله یک دفعه در ماه ژوئن و یک دفعه در ماه نوامبر گرد هم می آیند و در مورد این ساعت تصمیم گیری می کنند. این تصمیم گیری با حضور و مشورت گروهی از دانشمندان شامل ۱۵ برنده جایزه نوبل صورت می پذیرد.
ساعت آخرالزمان هرچه به نیمه شب نزدیک تر باشد، نشان میدهد که احتمال وقوع فاجعه ای جهانی بیشتر شده است و الان در وضعیت ۹۰ ثانیه به نیمه شب است؛ خطراتی مانند جنگ هسته ای و تغییرات آب و هوایی که دنیا با آن روبرو است، موجب شد تا ساعت آخرالزمان در سال ۲۰۲۳ نیز به جلو کشیده و دنیا ۱۰ ثانیه به آخرالزمان نزدیکتر شود.
نزدیک شدن جهان به ساعت آخرالزمانی محصول عملکرد و دخالت های بشر در محیط زیست است. افزایش انتشار CO2، جنگل تراشی، توسعه صنعتی بدون ملاحظات زیست محیطی، برداشت بی رویه از منابع طبیعی و آب های زیر زمینی، عاری کردن اراضی از پوشش های گیاهی و توسعه کشاورزی تنها قسمتی از استفاده بی رویه بشر از زمین است.
ایران نیز از این رویه مستثنی نیست، خصوصاً آنکه بگفته دکتر علیرضا شهیدی؛ رئیس سازمان زمین شناسی، ایران در کمربند مخاطرات دنیا قرار دارد، به شکلی که از ۴۳ مخاطره، ۳۴ مورد آن در ایران رخ می دهد و هم اکنون ۸۳ میلیون نفر از جمعیت کشور در معرض مخاطرات قرار دارند.
وی معتقد می باشد ایران با جشنواره ای از مخاطرات طبیعی مواجه می باشد که همه آنها به هم متصل هستند.
وقوع خیلی از این مخاطرات مانند زلزله، تندباد، بارندگی هر چند دارای منشا طبیعی هستند ولی ما با عدم رعایت قوانین و مقررات، جنگل تراشی و جنگل زدایی، عاری کردن اراضی از پوشش های گیاهی، ساختمان سازی های بی رویه و غیر قابل نفوذ کردن زمین سبب شدیم که مخاطرات ناشی از رخدادهای طبیعی را دو چندان نماییم.
تهیه اطلس ۶ مخاطره در کشور
پژوهشگران سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی با هدف ایجاد جامعه ایمن مبادرت به تهیه اطلس ۶ مخاطره کشور شامل “آب های غیر متعارف”، “نقشه گرد و غبار”، “نقشه سیل”، “نقشه لرزه زمین ساخت”، “نقشه فرونشست” و “نقشه زمین لغزش”کردند.
جزییات نقشه ۵ مخاطره “گرد و غبار”، “آب های غیر متعارف”، “سیل”، “فرونشست” و “زمین لغزش” به این شرح است:
نقشه پهنه های گرد و غبار در ایران
گرد و غبار با منشا طبیعی موجود در هوا از اجزای بسیار ریزدانه ذرات رسوبات بادی با اندازه کوچکتر از ۲۰ میکرون تشکیل شده است. شکل گیری این حالت در اتمسفر در اثر بر هم کنش عوامل زمینی و اقلیمی رخ می دهد. به بیان دیگر سطوح صاف و هموار متشکل از رسوبات ریزدانه در اندازه سیلت و رس بدون پوشش سطحی بیش از اندازه آستانه فرسایش قرار گیرند، به پهنه های تولید گرد و غبار تبدیل می شوند. این نوع اراضی به لحاظ زمین شناسی اغلب واحدهای کواترنری در محدوده پلایا یا دشت ها و یا بستر خشک رودها قرار دارند.
این نوع اراضی حدود ۳۲۰ هزار کیلومتر مربع از سطح کشور را پوشانده اند که البته بخش قابل توجهی از آنها، اراضی کشاورزی و یا مراتع با پوشش گیاهی مناسب و پهنه های مرطوب پلایایی هستند، ولی باتوجه به تغییرات فصلی، دوره های تناوبی خشکسالی یا تر سالی و یا نوع و شدت بهره برداری از اراضی کشاورزی و مرتعی و برخی دستکاری های انسانی آخرین یافته ها نشان میدهد که دست کم ۱۵۰ هزار کیلومتر مربع از پهنه های مستعد همیشه در معرض تبدیل به پهنه های بالفعل غبار زا در کشور قرار دارند.
این نقشه برمبنای نقشه های پیشین زمین شناسی و کواترنری ایران و به روز رسانی آنها با پردازش تصاویر ماهواره ای لندست و سپس با استناد به نقشه های اقلیم شناسی این سازمان و نقشه های نوع خاک و تراکم پوشش در مقیاس ملی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور تهیه شد.
نقشه آب های کارستی کشور
بر طبق این نقشه؛ علاوه بر آب سطحی، از با اهمیت ترین منابع آب می توان به آبخوان های آب زیر زمینی اشاره نمود که از آن جمله “منابع آب کارستی” است. به حفرات سنگ های آهکی که ناشی از پدیده انحلال طبیعی در آنها است، “کارست” و به منابع آب موجود در آن “منابع آب کارستی” می گویند.
حدود ۲۰ درصد از سطح خشکی های زمین از سنگ های کربناته پوشیده شده است و حدود ۲۵ درصد از آب شرب جمعیت دنیا از منابع آب کارستی تامین می شود. به سبب مناسب بودن منابع آب از نظر کیفیت در سنگ های کربناته و گستردگی این سنگ ها در ۱۱ درصد از سطح کشور منابع آب کارستی در سنگ های کربناته یکی از اولویت ها در اکتشاف منابع آب زیر زمینی است.
برمبنای مطالعات انجام شده در جهان در توسعه کارست، عواملی با درجات متفاوت مانند تکتونیک، لیتولوژی، اقلیم، ژئومورفولوژی، هیدرولوژی و هیدروژئولوژی و زمان بطور سیستماتیک مؤثر هستند. در کنار این عوامل پردازش و تفسیر داده های ماهواره ای نیز به عنوان ابزاری قدرتمند در اکتشاف کارست نقش دارند.
در تهیه این نقشه پتانسیل کارست شدگی کشور هر یک از عوامل مؤثر در ایجاد و توسعه کارست بصورت لایه های اطلاعاتی تهیه و پردازش شد و مورد تحلیل و بررسی و وزن دهی قرار گرفت.
در مجموع حدود ۱۸۰ هزار کیلومتر مربع در کشور مستعد تشکیل آبخوان های کارستی تشخیص داده شد. این مناطق مستعد به پنج اولویت تقسیم شد و اولویت اول که مستعدترین منطقه است، مساحتی در حدود ۱۸ هزار کیلومتر مربع (حدود ۱۰ درصد) را به خود مختص کرده است.
بمنظور صحت سنجی نقشه پتانسیل کارست شدگی کشور، مناطقی در استانهای خراسان رضوی، گیلان، مازندران، آذربایجان غربی، کرمانشاه، لرستان، اصفهان و خوزستان مورد بازدید و برداشت های صحرایی قرار گرفت و بعد از آنالیز و مطالعه آزمایشگاهی نمونه های سنگ، نتایج مطالعات در قالب گزارش مقدماتی پتانسیل یابی منابع آب کارستی کشور ارائه شد.
نقشه سیل کشور
نقشه سیلاب کشور که در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) تهیه شده، شامل سه دسته اطلاعات نقطه ای، خطی و پهنه ای است.
اطلاعات نقطه ای شامل میزان بیشینه دبی سیلاب لحظه ای در دوره های بازگشت ۲، ۳، ۵، ۱۰، ۲۵، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ ساله و بیشینه دبی لحظه ای سیلاب محتمل در ۱۶۵ ایستگاه آبسنجی و میزان بیشترین بارندگی ۲۳ ساعته در دوره های بازگشت ۳، ۵، ۱۰، ۲۵، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ ساله و بیشینه بارش ۲۴ ساعته محتمل در ۲۳۸ ایستگاه هواشناسی شرکت آب منطقه ای و سازمان هواشناسی است.
باتوجه به اهمیت محل سدها و آب بندها در مبحث سیلاب خصوصاً ایجاد سیلاب های القایی، موقعیت مکانی این سازه ها نیز به شکل نقطه ای بر روی این نقشه نمایش داده شده است.
اطلاعات خطی این نقشه نیز شامل دسته بندی مسیل ها و شاخه های آنها بر حسب مقدار خطر است. اطلاعات پهنه ای شامل پهنه بیشینه سیلاب پهنه های آبی و یا در معرض آبگرفتگی و رده بندی واحدهای تقسیمات کشوری برمبنای آمار تلفات و خسارات سیلاب در آن محدوده است.
نتایج تحلیل داده های ایستگاه های باران سنجی و آبسنجی (هیدرومتری) وابسته به مقیاس نیست؛ بدین سبب مقادیر ارائه شده می توانند برای هر کاربر با هر مقیاس مطالعاتی مورد استفاده قرار گیرد. دسته بندی مسیل های اصلی برمبنای آمار و اطلاعات، گزارش ها و نقشه های موجود تا اواخر دهه ۸۰ شمسی انجام پذیرفته است. معیار این تقسیم تعداد دفعات وقوع سیلاب و حالت طغیانی برای آن شاخه بوده است.
پهنه های سیلابی بر حسب اطلاعات نقشه های با مقیاس یک بیست و پنجم هزار سازمان نقشه برداری کشور، تحلیل تصاویر ماهواره ای از سیلاب های بزرگ و ویرانگر کشور و همین طور مقالات و گزارش های علمی موجود تهیه شده است.
پدیده سیلاب همچون مخاطراتی است که عوامل طبیعی و انسان زای زیاد در شکل گیری سیل نقش دارند؛ بدین جهت ممکنست بر حسب زمان تغییراتی در عوامل ارائه شده در این نقشه به وجود آید. باتوجه به نقشه موجود در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی لازم است به مرور در صورت لزوم تغییرات لازم برای بهبود، ارتقاء و به روز رسانی آن انجام پذیرد.
نقشه فرونشست
یکی از با اهمیت ترین رویدادهایی که غالبا در اثر کارهای بشری رخ می دهد، پدیده فرونشست است. رشد بیش از پیش جمعیت منجر به استفاده بی رویه از آب در مصارف صنعتی و کشاورزی شده که پیامد آن در سطح زمین بوده است. این بحران زیست محیطی سبب کاهش آب سفره های زیر زمینی می شود.
فرونشست زمین آخرین مرحله نابودی خاک است و سبب می شود تا احیای سفره های آب زیر زمینی ممکن و مقدور نباشد و حتی با تغذیه مصنوعی نیز احیا نشود.
در ایران به سبب استفاده نامناسب از منابع آب زیر سطحی، فرونشست در بیشتر دشت های کشور مشاهده می شود. در سالهای اخیر برای پایش این پدیده از فناوری تداخل سنجی راداری استفاده شده است؛ اما مطالعات بصورت پراکنده انجام شده و نتایج در قالب رساله دکتری، پایان نامه کارشناسی ارشد، مقاله و یا گزارش ارائه شده است، بدین جهت تهیه یک نگاشت کلی از دشت های ایران ضروری به نظر می رسید تا نگاه اجمالی به نواحی فرونشست و الگوی آن صورت گیرد.
گردآوری داده ها و اطلاعات موجود در این نقشه شامل ۳۸۱ نقطه دارای فرونشست است.
نقشه های زمین لغزش
زمین لغزه به حرکت لایه های رسوبی غیر متراکم بر روی سطح شیب دار ناپایدار گفته می شود که ناشی از باران های سیل آسا، زمینلرزه، کارهای راه سازی و جاده سازی و جنس خاک منطقه رخ می دهد.
زمین لغزش “مله کبود-قوچی باشی” بزرگترین زمین لغزش روی داده در چند دهه اخیر در کشور است که در زلزله ۲۱ آبان سال ۹۶ استان کرمانشاه رخ داد. این زمین لغزش به شکلی بوده که از فواصل چند کیلومتری جنوب سرپل ذهاب قابل رؤیت بوده است.
روزی به نام طبیعت پر مخاطره ایران
در تقویم کشور روزی به نام طبیعت پر مخاطره زمین ایران به ثبت رسیده و فردا ۱۳ فروردین ماه روز طبیعت نامگذاری شده است تا بهانه ای برای آشتی با طبیعت باشد، در صورتیکه با نامهربانی کمر به تخریب آن بسته ایم. اگر ایران در کمربند خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است، می توان با راهکارهایی این خشکی را تبدیل به آبادی کرد.
آنجا که نیاز است مدیریت آب صورت گیرد، در مناطق الگوی کشت را تغییر داد تا آبیاری مزارع به حجم کمتری نیاز داشته باشد، دست درازی به اراضی جنگلی را که ریه های زمین محسوب می شود، متوقف کرد و بطور کلی اجازه ندهیم که قربانی اول تغییر اقلیم، زمین باشد.
منبع: howtoseo.ir
